farm 1 PDF, Medycyna, farmakologia
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
BÓL
LEKI
PRZECIWB
Czucioweiemocjonalnedoznanie,subiektywnieodbierane
jakonieprzyjemne,wyst
LEKI
jakonieprzyjemne,wystÄ™
puj
pujÄ…
cepodwp
cepodwpł
ywembod
ywembodźcó
w
w
uszkadzajÄ…
cychtkankilubzagra
cychtkankilubzagraŜ
aj
ajÄ…
cychichuszkodzeniem
cychichuszkodzeniem
PRZECIWBÓ
LOWE
LOWE
lub
Doznanieodczuwanetakjakwprzypadkutakiego
lub
Doznanieodczuwanetakjakwprzypadkutakiego
uszkodzenia
Mał
gorzata Berezi
Ma
gorzata Bereziń
ska
ska
uszkodzenia
ad Farmakologii,
Uniwersytet Medyczny w
Zakÿ
ad Farmakologii,
w praktyce
BÓ
LEMJESTTO,COCHORYTAKNAZYWA
w praktyce
Uniwersytet Medyczny w þ
odzi
odzi
LEMJESTTO,COCHORYTAKNAZYWA
Ból
Przyczynybó
lu
lu
Fizjologia–
funkcja
funkcja
procesy chorobowe (np. nadciÅ›
nienie t
nienie tÄ™
tnicze,
tnicze,
cowa,procesynowotworowe)
Û
urazyfizyczneipsychiczne
Ochronna
V
Ostrzegawcza
chorobawie
Ostrzegawcza
urazyfizyczneipsychiczne
Û
zmianyci
Patologia
V
Dolegliwo
zmianyciÅ›
nieniaatmosferycznego
nieniaatmosferycznego
DolegliwoÅ›
cib
cibó
loweodu
loweoduŜ
ejintensywno
ejintensywnoÅ›
cii/lub
cii/lub
stres
Û
infekcje
przewlekłe
V
Bó
lwtrakciezabieg
infekcje
Û
b
Å‚Ä™
lwtrakciezabiegó
wioperacji
wioperacji
Å‚Ä™
dydietetyczne
Neuronalne
mechanizmyczuciab
mechanizmyczuciabó
lu
lu
Mediatorybó
lu
lu
czeniaczuciowerozmieszczonew
tkankachobwodowych,opodwy
Û
Jonywodorowe(pH)ijony
Jonywodorowe(pH)ijony
potasowe
tkankachobwodowych,opodwyŜ
szonymprogu
szonymprogu
potasowe
Û
Bradykinina
pobudliwoÅ›
ci,pobudzaneprzezbod
ci,pobudzaneprzezbodź
ceo
ceo
Bradykinina
Û
Prostaglandyny
nymcharakterze(nocyceptory)
Û
Włó
kna
Prostaglandyny
Û
SubstancjaP
kna
mielinowe
mielinowe
typuA
typuA
SubstancjaP
Û
Histamina
kna
bezmielinowe
bezmielinowe
typuC
typuC
Histamina
Û
Serotonina
Serotonina
1
Czucioweiemocjonalnedoznanie,subiektywnieodbierane
uszkadzaj
Zak
Przyczynyb
Û
Fizjologia
Û
procesy chorobowe (np. nadci
chorobawień
cowa,procesynowotworowe)
V
Ochronna
Û
Patologia
Û
stres
przewlek
dydietetyczne
Mediatoryb
Neuronalne
Û
Zako
Zakoń
czeniaczuciowerozmieszczonew
pobudliwo
róŜ
nymcharakterze(nocyceptory)
Û
Włó
kna
Drogaprzewodzeniabó
lu
lu
Ukł
ad
ad
antynocyceptywny
antynocyceptywny
Utrudnienieprzekazywaniaiintegracjibodźcó
w
w
lowychnapoziomiesynaptycznymi,w
konsekwencji,os
konsekwencji,osł
abieniewra
abieniewraŜ
liwo
liwoÅ›
cinabod
cinabodź
ce
ce
lowe
Û
Istotaszara
Istotaszara
oko
okoł
owodociagowa
owodociagowa
,j
,jÄ…
dromiejsca
dromiejsca
sinawego,jÄ…
draszwu
draszwu
Rodzajebó
lu
lu
Ocenanat
ęŜ
ęŜ
eniab
eniabó
lu
lu
lfizjologicznyreceptorowy
(
nocyceptywny
nocyceptywny)
Û
Bó
lpatologicznyreceptorowy
Ostry
Û
Przewlek
lpatologicznyreceptorowy
V
Hiperalgezja
Przewlekły
V
DÅ‚
ugotrwa
Hiperalgezja
V
Allodynia
ugotrwały
V
Nawracaj
Allodynia
Û
Bó
lneuropatyczny
NawracajÄ…
cy
cy
lneuropatyczny
Û
Bó
lpsychogenny
Bezbólu
Silnyból
lpsychogenny
Û
Somatyczny
Somatyczny
V
Powierzchniowy
0– brakbólu
13– bólumiarkowany
46– bólsilny
79– bólbardzosilny
10– bólniedowytrzymania
Powierzchniowy
V
G
Å‚Ä™
boki
Û
Trzewny(wisceralny)
Å‚Ä™
boki
Trzewny(wisceralny)
Grupylekó
wprzeciwb
wprzeciwbó
lowych
lowych
Nieopioidowe
lekiprzeciwb
lekiprzeciwbó
lowe
lowe
Narkotycznelekiprzeciwbó
lowe(
lowe(
opioidy
opioidy)
Mał
eanalgetyki,s
eanalgetyki,sł
abeanalgetyki,obwodoweanalgetyki,
abeanalgetyki,obwodoweanalgetyki,
Niesteroidowe
lekiprzeciwzapalne
lekiprzeciwzapalne
niesteroidowe
lekiprzeciwzapalne(NLPZ)
lekiprzeciwzapalne(NLPZ)
LekiznieczulajÄ…
cemiejscowo
cemiejscowo
Grupalekó
wozr
wozróŜ
nicowanejbudowiechemiczneji
nicowanejbudowiechemiczneji
wspó
lnymmechanizmiedzia
lnymmechanizmiedział
ania
ania
ne
nieopioidowe
nieopioidowe
lekidzia
lekidział
aj
ajÄ…
cenaOUN
cenaOUN
anieterapeutyczne
V
Przeciwb
Niektó
relekiprzeciwdepresyjne
relekiprzeciwdepresyjne–
dzia
dział
aj
ajÄ…
przeciwb
przeciwbó
lowou
lowou
cychnadepresjÄ™
V
Lekistosowanewszczeg
wniecierpiÄ…
cychnadepresj
lowe
V
Przeciwgor
Przeciwbó
lowe
Lekistosowanewszczegó
lnychjednostkachchorobowych
lnychjednostkachchorobowych
czkowe
V
Przeciwzapalne
PrzeciwgorÄ…
czkowe
karbamazepina
wneuralgiinerwutr
wneuralgiinerwutró
jdzielnego,ergotamina
jdzielnego,ergotamina
Przeciwzapalne
Û
Brakw
wmigrenie)
Brakwłaś
ciwo
ciwoÅ›
cipsychotropowychisedatywnych
cipsychotropowychisedatywnych
2
Drogaprzewodzeniab
Uk
Û
Utrudnienieprzekazywaniaiintegracjibod
bó
lowychnapoziomiesynaptycznymi,w
bó
lowe
sinawego,j
Rodzajeb
Ocenanat
Û
Bó
lfizjologicznyreceptorowy
Û
Ostry
Grupylek
Nieopioidowe
Û
Narkotycznelekiprzeciwb
Û
Ma
niesteroidowe
Û
Niesteroidowe
Û
Grupalek
Û
Lekiznieczulaj
wsp
Û
RóŜ
ne
Dział
anieterapeutyczne
Û
Dzia
V
Niekt
pacjent
pacjentó
wniecierpi
(
karbamazepina
Û
Galen
Galen
(200latp.n.e.)
(200latp.n.e.)–
leczniczew
leczniczewłaś
ciwo
ciwoÅ›
ci
ci
Mechanizmdział
aniaNLPZ
aniaNLPZ
korywierzby
Û
1767r.
korywierzby
Hamowanie
aktywno
1767r.–
Edward
Edward
Stone
Stone–
sproszkowanakora
sproszkowanakora
ci
cyklooksygenazy
wierzby
Û
1828r.
wierzby
cyklooksygenazy
prostaglandynowej
1828r.–
salicylina
salicylina(
Johann
Johann
Andreas
Andreas
Buchner
Buchner)
prostaglandynowej
Û
1853r.
1853r.–
kwasacetylosalicylowy(
kwasacetylosalicylowy(
CharlesF.
CharlesF.
Gerhardt)
Û
1897r.
Gerhardt
1897r.–
aspiryna(Feliks
aspiryna(Feliks
Hoffman
Hoffman
,firma
,firma
)
Û
1971r.mechanizmdzia
Bayer
)
1971r.mechanizmdział
aniaNLPZ(
aniaNLPZ(
JohnVane
JohnVane
–
nagrodaNoblaw1982r.)
nagrodaNoblaw1982r.)
Metabolizmkwasu
arachidonowego
arachidonowego
Fofolipidy
Cyklooksygenazy
COX1
Û
Konstytutywny
konstytutywny
Û
Prostaglandyny
2–
konstytutywny
Konstytutywny
Û
Krwinkip
Prostaglandyny
Û
Rdze
Kwasarachidonowy
lubinnenienasycone
kwasytłuszczowe
Krwinkipł
ytkowe
ytkowe
gowy,nerki,
macica,gojeniesi
krÄ™
gowy,nerki,
(TxA
2
)
Û
Nerki,
macica,gojeniesiÄ™
ran
ran
dek(PGE
2
)
Û
Naczyniakrwiono
Å‚Ä…
dek(PGE
NaczyniakrwionoÅ›
ne
ne
indukowany
Û
Prostaglandyny
2–
indukowany
Cyklooksygenazy
Lipooksygenazy
Epoksygenazy
Wolnerodniki
(PGI
2
)
Prostaglandyny
Û
Zapalenie,b
NLPZ
Zapalenie,bó
l,gor
l,gorÄ…
czka
czka
PGI
2
TxA
2
leukotrieny
lipoksyny
epoksydy
izoprostany
PGE
2
Podział
NLPZ
Podzia
NLPZ
Wybió
rczeinhibitoryCOX
rczeinhibitoryCOX2
1.
Nieselektywne
Nieselektywne
np.ASA,
np.ASA,
ibuprofen
ibuprofen
,
,
paracetamol
paracetamol
,
,
diklofenak
,
,
naproksen
2.
Wzgl
WzglÄ™
dnieselektywnenp.
dnieselektywnenp.
nabumeton
nabumeton
,
,
nimelsulid
nimelsulid
,
,
meloksykam
3.
Selektywne
Selektywne–
koksyby
koksyby
3
Mechanizmdzia
Hamowanie
aktywnoÅ›
ci
Bayer
Metabolizmkwasu
COX
2
COX
COX
Rdzeń
kr
(TxA
Nerki,Åœo
Å‚Ä…
COX
COX
2
(PGI
Wybi
1.
diklofenak
naproksen
2.
3.
Termoregulacja
Ukł
adtermoregulacji
Uk
adtermoregulacji
Utrzymanieciepł
otyorganizmunasta
otyorganizmunastał
ym,
ym,
Termoreceptory(skó
ra,mi
ra,miÄ™
snieszkieletowe,
snieszkieletowe,
Utrzymanieciep
rnedrogioddechowe)
Û
OÅ›
rodektermoregulacji(podwzg
ylne,gó
rnedrogioddechowe)
naleŜ
nympoziomie,pomimowaha
nympoziomie,pomimowahań
w
w
rodektermoregulacji(podwzgó
rze)
rze)
wytwarzaniuiutracieciepła
Elementy
efektorowe
efektorowe
czka
Û
Przestawienietermoregulacjinawy
GorÄ…
czka
ZwalczaniegorÄ…
czki
czki
PrzestawienietermoregulacjinawyŜ
szypoziom
szypoziom
Pirogen
⇓
Makrofagi
PowyŜ
ej39,5
ej39,5
o
C(41
C(41
o
C)
C)
Makrofagi
⇓
ObniŜ
enieprogudrgawkowego
enieprogudrgawkowego
Wyraź
nez
nezł
esamopoczucie
esamopoczucie
Cytokiny –
IL
IL
1,IL
1,IL
6,TNF
6,TNFα
⇓
enieodwodnieniemizaburzeniami
elektrolitowymi,mog
IndukcjaaktywnoÅ›
ciCOX
ciCOX
2wm
2wmó
zgu
zgu
elektrolitowymi,mogÄ…
ceprowadzi
ceprowadzić
dopowik
dopowikłań
(oÅ›
rodektermoregulacji)
rodektermoregulacji)
⇓
PGE2
innychchorób
PGE2
⇓
⇑
Wytwarzanieciep
Wytwarzanieciepł
a+
a+⇓
utrataciep
utrataciepła
⇓
GorÄ…
czka
czka
LekiobniŜ
aj
ajÄ…
cetemperatur
cetemperaturÄ™
cia
ciała
Prostaglandyny
V
Uwra
Zapalenie
Tromboksan
V
Skurcznaczy
UwraŜ
liwienie
liwienie
nocyceptor
nocyceptorów
Skurcznaczyń
krwiono
krwionoÅ›
nych
nych
ZwiÄ™
kszenieprzep
kszenieprzepł
ywu
ywu
V
Wzrostkrzepliwo
WzrostkrzepliwoÅ›
cikrwi
cikrwi
naczyniowegoi
przepuszczalno
Opioidy
Û
Neuroleptyki
przepuszczalnoÅ›
ci
ciÅ›
ciannaczy
ciannaczyń
Czynnikszkodliwy
wł
osowatych
Neuroleptyki
Û
Lekiuspokajaj
Uszkodzenietkanki
ceinasenne
Û
Lekiprzeciwtarczycowe
ZaburzeniamikrokrÄ…Åœenia
Uwolnieniemediatorów
zapalenia
Lekiprzeciwtarczycowe
Rozszerzenie
naczyń
Wzrost
przepuszczalności
naczyń
Wysięk
PobudzenieiuwraÅœliwienie
nocyceptorów
NIEsÄ…
zaliczanedolek
zaliczanedolekó
wprzeciwgor
wprzeciwgorÄ…
czkowych!!!
czkowych!!!
Zaczerwienienie
Wzrost
temperatury
Obrzęk
Upośledzenie
czynności
Ból
4
Û
Termoreceptory(sk
naczynia
naczyniaŜ
ylne,g
nale
wytwarzaniuiutracieciep
Û
Elementy
Gor
Zwalczaniegor
Û
Powy
Pirogen
Û
Obni
Û
Wyra
Cytokiny
ZagroŜ
enieodwodnieniemizaburzeniami
Û
Zagro
Indukcjaaktywno
(o
innychchor
Gor
Lekiobni
Prostaglandyny
Tromboksan
V
Zwi
naczyniowegoi
Û
Opioidy
osowatych
LekiuspokajajÄ…
ceinasenne
NIEs
Dział
aniaprostaglandyn
aniaprostaglandyn
Dział
anieprzeciwb
anieprzeciwbó
loweNLPZ
loweNLPZ
Dział
anieprostaglandyn
anieprostaglandyn
Dział
anieinhibitor
anieinhibitoró
w
w
Efektkliniczny
inhibitor
Efektkliniczny
Hamowaniesyntezyprostaglandyn,
odpowiedzialnychzauwra
syntezyPG
inhibitorów
odpowiedzialnychzauwraŜ
liwianie
liwianie
UwraŜ
liwianie
liwianie
nocyceptor
nocyceptorów
Zmniejszenie
nadwra
Dział
anieprzeciwb
anieprzeciwbó
lowe
lowe
nadwraŜ
liwo
liwoÅ›
ci
ci
nocyceptorów
Û
Skutecznewb
nocyceptorów
Nasilanie
agregacji
agregacji pł
ytek
ytek
Hamowanieagregacjipł
ytek
ytek
Zapobieganieudarom,
⇑
ryzykokrwawie
Skutecznewbó
lachpochodzeniazapalnegoi
lachpochodzeniazapalnegoi
krwiprzezTxA
2
ryzykokrwawień
zanychzuszkodzeniemtkanek
Û
Skutecznewniekt
⇑
Napi
NapiÄ™
cia
cia
mi
mi
ęś
ęś
ni
nió
wki
wki
⇓
Nasilonegonapi
NasilonegonapiÄ™
cia
cia
Znoszeniebó
lu
lu
macicy
mi
ęś
ęś
ni
nió
wkimacicy
wkimacicy
miesiÄ…
czkowego
czkowego
Skutecznewniektó
rychb
rychbó
lachg
lachgł
owy
owy
⇓
Wydzielania
Wydzielania
soku
soku
Nasileniewytwarzaniasoku
Åœo
Å‚Ä…
UszkodzenieÅ›
luz
luzó
wki
wki
Åœo
Å‚Ä…
Å‚Ä…
dkowego
dkowego
,cytoprotekcja
,cytoprotekcja
Å‚Ä…
dkowego
dkowego
Osł
abienieczynno
abienieczynnoÅ›
ci
ci
Nasileniemotorykijelit
Biegunki
motorycznejjelit
Nasilenie
wydalaniaNa
wydalaniaNa
+
z
z
⇓
WydalaniaNa
WydalaniaNa
+
,
,
ObrzÄ™
ki
ki
moczem
zatrzymaniewody
Nieopioidowe
lekiprzeciwb
lekiprzeciwbó
lowe
lowe
Przeciwzapalne/przeciwreumatyczne(NLPZ)
ÛPochodnekwasuoctowego– diklofenak,indometacyna,acemetacyna
ÛOksykamy – piroksykam,meloksykam
ÛPochodnekwasupropionowego – ibuprofen,ketoprofen,naproksen
ÛPochodnekwasufenamowego – kwasmefenamowy,kwastolfenamowy
ÛWybiórczeinhibitoryCOX2(koksyby) celekoksyb
Przeciwzapalne/przeciwreumatyczne(NLPZ)
Û
Pochodnekwas
Pochodnekwasó
worganicznych
worganicznych
kamikrwi
Û
Pochodnekwasuoctowego,
W99%wiÄ…
zanezbia
zanezbiał
kamikrwi
Pochodnekwasuoctowego,
propionowego
propionowego
,
,
fenamowego
fenamowego
,
,
oksykamy
czkowe
Û
Wdawkachterapeutycznychniedzia
lowe/przeciwgorÄ…
czkowe
czkowe
ÛKwassalicylowyijegopochodne– kwasacetylosalicylowy,salicylamid
ÛPirazolony – metamizol,propyfenazon
ÛAnilidy paracetamol
lowe/przeciwgorÄ…
czkowe
Wdawkachterapeutycznychniedział
aj
ajÄ…
przeciwzapalnie
przeciwzapalnie
Û
Zwi
ZwiÄ…
zkioboj
zkiobojÄ™
tnelubs
tnelubsł
abozasadowe
abozasadowe
Û
Mniejszazdolno
Mniejszazdolno
ść
ść
dowi
dowiÄ…
zaniazbia
zaniazbiał
kamikrwini
kamikrwiniŜ
NLPZ
NLPZ
Û
Kwassalicylowyijegopochodne,
Kwassalicylowyijegopochodne,
pirazolony
pirazolony
,
,
anilidy
anilidy
Wskazania
Dział
anianiepo
anianiepo
Ŝą
Ŝą
dane
dane
Û
Bó
ler
leróŜ
negopochodzenie
negopochodzenie– bó
leg
legł
owy,z
owy,zębó
w,
w,
ZaburzeniaÅœo
Å‚Ä…
Å‚Ä…
dkowo
dkowo
jelitowe
jelitowe
stawó
w,mi
w,mi
ęś
ęś
ni,b
ni,bó
lemenstruacyjne,migreny,b
lemenstruacyjne,migreny,bó
le
le
erki,owrzodzenia,krwawienia,perforacje
Û
Zaburzeniaczynno
pooperacyjne
Û
Nerwob
pooperacyjne
ZaburzeniaczynnoÅ›
cinerek
cinerek–
retencjasoduiwody
retencjasoduiwody
le
Û
Chorobyreumatyczne
Nerwobó
le
Hamowanieagregacjipł
ytek
ytek
Chorobyreumatyczne
Û
Bó
lenowotworowe(przerzutydoko
ObjawyoÅ›
rodkowe(b
rodkowe(bó
leizawrotyg
leizawrotygł
owy)
owy)
lenowotworowe(przerzutydokoÅ›
ci)
ci)
ZmniejszenieczynnoÅ›
cimotorycznejmacicy
cimotorycznejmacicy
czka
Û
Dnamoczanowa
GorÄ…
czka
rne
Û
Skurczoskrzeliuchorychzdychawic
Dnamoczanowa
Û
Profilaktykazakrzep
SkurczoskrzeliuchorychzdychawicÄ…
oskrzelow
oskrzelowÄ…
Profilaktykazakrzepów
5
Dzia
Dzia
Dzia
Dzia
Û
Hamowaniesyntezyprostaglandyn,
Uwra
Zmniejszenie
Dzia
nocyceptor
nocyceptor
Nasilanie
Hamowanieagregacjip
Zapobieganieudarom,
krwiprzezTxA
zwi
zwiÄ…
zanychzuszkodzeniemtkanek
Znoszenieb
mi
miesi
Nasileniewytwarzaniasoku
Uszkodzenie
Os
Nasileniemotorykijelit
Biegunki
motorycznejjelit
Nasilenie
Obrz
Nieopioidowe
Przeciwzapalne/przeciwreumatyczne(NLPZ)
Przeciwzapalne/przeciwreumatyczne(NLPZ)
Û
W99%wi
Przeciwbó
lowe/przeciwgor
Przeciwb
Przeciwb
Przeciwbó
lowe/przeciwgor
Dzia
Û
Zaburzenia
staw
Û
Nad
NadŜ
erki,owrzodzenia,krwawienia,perforacje
Û
Hamowanieagregacjip
Û
Objawyo
Û
Zmniejszenieczynno
Û
Gor
Reakcjeskó
rne
Û
Reakcjesk
[ Pobierz całość w formacie PDF ]