farmakologia i terapeutyka, Biologia, profilaktyka weterynaryjna i patofizjologia
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Farmakologia
i niektóre nauki powiązane z nią
Farmakologia
i niektóre nauki powiązane z nią
I. Podstawowe
Farmakologia
; jest nauką o lekach, której nazwa wywodzi się od greckich słów
; jest nauką o lekach, której nazwa wywodzi się od greckich słów
:
:
Farmakologia
pharmakon
pharmakon
(lek) oraz logos (nauka, słowo) Zajmuje się ona: pochodzeniem
(lek) oraz logos (nauka, słowo) Zajmuje się ona: pochodzeniem
leków (np. substancja naturalna lub chemiczna), ich składowaniem
leków (np. substancja naturalna lub chemiczna), ich składowaniem
oraz
właściwościami fizycznymi i chemicznymi.
Farmakodynamika
właściwościami fizycznymi i chemicznymi.
Farmakodynamika
szuka tzw. punkt uchwytu oraz bada mechanizm oraz
efektem działania.
efektem działania.
Farmakokinetyka
Farmakokinetyka
zajmuje się: wchłanianiem, transportem leków w organizmie,
zajmuje się: wchłanianiem, transportem leków w organizmie,
jego rozmieszczeniem w tkankach, przemianami w organizmie, droga
jego rozmieszczeniem w tkankach, przemianami w organizmie, droga
mi i
mi i
sposobami ich wydalania siÄ™.
Przedmiot
sposobami ich wydalania siÄ™.
Przedmiot
toksykologii leków
toksykologii leków
stanowią negatywne skutki podawania leków, a
stanowią negatywne skutki podawania leków, a
więc: efekt uboczny i zatrucia.
II. Stosowane
Receptura
Receptura
; jest nauką o zapisywaniu oraz sporządzaniu leków aptecznych.
; jest nauką o zapisywaniu oraz sporządzaniu leków aptecznych.
Technologia postaci leku
Technologia postaci leku
; w związku z intensywnym rozwojem przemysłu
; w związku z intensywnym rozwojem przemysłu
farmaceutycznego wyodrębniła się ona z receptury.
farmaceutycznego wyodrębniła się ona z receptury.
Farmakoterapia
Farmakoterapia
lub farmakologia kliniczna jest domenÄ… nauk klinicznych
zajmują się one techniczną stroną podawania leków i opracowywani
lub farmakologia kliniczna jest domenÄ… nauk klinicznych
zajmują się one techniczną stroną podawania leków i opracowywani
em tzw.
em tzw.
"strategii leczenia obejmują one: diagnostykę, dobór postaci lek
u, postępowanie
u, postępowanie
"strategii leczenia obejmują one: diagnostykę, dobór postaci lek
etioterapeutyczne
etioterapeutyczne
(przyczynowe), leczenie objawowe, oceniajÄ… efekt leczenia.
(przyczynowe), leczenie objawowe, oceniajÄ… efekt leczenia.
Podstawowe grupy leków
I.
Åš
rodki antyseptyczne i odkażające,
rodki antyseptyczne i odkażające,
II.
Chemioterapeutyki
antybiotyki (przeciwbakteryjne i
Chemioterapeutyki
antybiotyki (przeciwbakteryjne i
przeciwgrzybicze
przeciwgrzybicze
),
),
sulfonamidy,
sulfonamidy,
nitrofurany
i inne środki przeciwbakteryjne,
leki przeciw pasożytnicze,
nitrofurany
i inne środki przeciwbakteryjne,
leki przeciw pasożytnicze,
przeciw
przeciw
ektopasożytom
ektopasożytom
,
,
przeciw pierwotniacze,
przeciw robakom płaskim i obłym,
przeciw pierwotniacze,
przeciw robakom płaskim i obłym,
III.
Mykostatyki,
IV.
IV.
Leki przeciwwirusowe,
V.
V.
Leki przeciwnowotworowe i immunosupresyjne,
VI.
Åšrodki
gryzoniobójcze
Åšrodki
gryzoniobójcze
.
.
VII.
VII.
Leki autonomicznego układu nerwowego,
VIII.
VIII.
Leki nerwów czuciowych i ruchowych,
IX.
IX.
Leki ośrodkowego układu nerwowego,
X.
Leki układu krwiotwórczego,
XI.
XI.
Leki układu krążenia,
XII.
XII.
Leki układu oddechowego,
XIII.
Leki przewodu pokarmowego (w tym leki żwacza),
XIV.
Leki usprawniajÄ…ce przemianÄ™ materii,
XV.
Środki napotne i moczopędne,
XVI.
Leki układu rozrodczego,
Grupy leków uwzględnionych w informatorze
1.
Anaesthetica
(środki znieczulające),
1.
Analeptica
(środki cucące),
2.
2.
Analgetica
et
et
antipyretica
antipyretica
3.
Analgetica
(środki przeciwbólowe i przeciwgorączkowe),
3.
Anthelmintica
(środki przeciw robacze),
4.
4.
Antiallergica
(środki przeciwalergiczne),
5.
5.
Antianemica
et
et
haemopoetica
haemopoetica
6.
Antianemica
(środki przeciw anemii i krwiotwórcze),
6.
Antibiotica
(antybiotyki),
7.
7.
8.
8.
Antidiarrhotica
(środki przeciwbiegunkowe),
(środki
przeciwpasożytnicze
przeciwpasożytnicze
i przeciwgrzybicze),
i przeciwgrzybicze),
9.
Antiparasitica
(środki
9.
Antirheumatic
a
Antirheumatic
(środki przeciwreumatyczne),
10.
Antiseptica
i
i
desinfitientia
desinfitientia
11.
Antiseptica
(środki odkażające i dezynfekcyjne),
11.
Calcia
(preparaty wapniowe),
12.
Cardiaca
et
Cardiaca
et
circulatoria
circulatoria
(środki nasercowe i usprawniające krążenie),
13.
(
kokcydiostatyki
kokcydiostatyki
),
),
14.
Coccidiostatica
14.
Dermatica
(leki skóry),
15.
16.
Diagnostica
(preparaty diagnostyczne),
Hormono-
organotherapeutica
organotherapeutica
17.
Hormono
(hormony i organopreparaty),
17.
Hypnotica
et
Hypnotica
et
sedativa
sedativa
(środki uspokajające i narkotyczne),
18.
19.
Laxantia
(środki przeczyszczające),
19.
Sera et
Vaccinae
Sera et
Vaccinae
(surowice i szczepionki
(surowice i szczepionki\,
20.
Sulfamida
(sulfonamidy),
21.
(środki
domaciczne
domaciczne
),
),
22.
Uterina
(środki
22.
Vitamina
(witaminy),
23.
Każdy lek ma określoną dawkę leczniczą (dosis curativa s.therapeutica), toksyczną (dosis
toxica) i śmiertelną (dosis letalis).
Dawka lecznicza
sprowadza do normy (homeostazy) zaburzone chorobą czynności
organizmu. Może ona być:
jednorazowa (pro dosi), czyli przepisana zwierzęciu na jeden raz.
dzienna (pro die) , czyli przepisana zwierzęciu na dzien.
progowa (dosis minima), czyli najmniejsza ilość leku wywołująca częściową reakcję.
nasycająca, to ilość leku potrzebna do osiągnięcia stężenia leczniczego w organiźmie.
uderzeniowa, to dawka nasycajÄ…ca w chemioterapii.
podtrzymujÄ…ca, jest odpowiednio mniejsza od nasycajÄ…cej, ale wystarczajÄ…ca do utrzymania
efektu terapeutycznego i zależy od szybkości eliminacji leku z ustroju.
maksymalna
(dosis maxima), to największa dopuszczalna dawka lecznicza do zastosowanie
pro die i pro dosi.
Dawka toksyczna
wywołuje wyraźne objawy zatrucia. W niektórych metodach
chemioterapii, np. zwalczanie pierwotniaków, aby osiągnąć efekt leczniczy należy zastosować
dawki subtoksyczne.
Dawka śmiertelna
. W farmakologii doświadczalnej oznaczamy ją symbolami
LD
lub
DL
.
Zależnie od odsetka zwierząt, które giną pod jej wpływem w doświadczeniu określa się dawkę
śmiertelną :
minimalną jako LD5 (gdy padło 5%),
średnią jako LD50 (gdy padło 50%),
oraz LD100 lub LD99 (po której giną wszystkie lub prawie wszystkie zwierzęta
doświadczalne.
Działanie uboczne
Działanie uboczne
to niezamierzony, szkodliwy dla organizmu, wpływ leku w dawce
to niezamierzony, szkodliwy dla organizmu, wpływ leku w dawce
leczniczej, np.:
ototoksyczne
działanie streptomycyny, zaburzenia metaboliczne,
reakcje alergiczne lub anafilaktyczne itp..
ototoksyczne
działanie streptomycyny, zaburzenia metaboliczne,
leczniczej, np.:
reakcje alergiczne lub anafilaktyczne itp..
Działanie leków
Działanie leków
Okres wchłaniania leków
-
czas od chwili podania do osiągnięcia efektu.
czas od chwili podania do osiągnięcia efektu.
Okres wchłaniania leków
czas utajonego działania.
Całkowity czas działania leczniczego zależy od szybkości elimina
-
czas utajonego działania.
Okres latencji
Całkowity czas działania leczniczego zależy od szybkości elimina
cji leku na szkodliwej
cji leku na szkodliwej
dla organizmu która się składa: inaktywacja metaboliczna + wydal
dla organizmu która się składa: inaktywacja metaboliczna + wydal
anie,
anie,
Okres półtrwania
, jest wskaźnikiem informującym o całkowitym czasie trwania wpły
, jest wskaźnikiem informującym o całkowitym czasie trwania wpły
wu
wu
Okres półtrwania
leczniczego w przypadku leku działającego układowo.
Okres eliminacji
leczniczego w przypadku leku działającego układowo.
Okres eliminacji
, przez pewien czas po ustąpieniu objawów (kilka dni lub dłużej)
, przez pewien czas po ustąpieniu objawów (kilka dni lub dłużej)
stwierdza się w tkankach, płynach ustrojowych oraz produktach po
stwierdza się w tkankach, płynach ustrojowych oraz produktach po
chodzenia
chodzenia
zwierzęcego (mięso, mleko, jaja) pozostałości leku i jego metabo
litów.
litów.
zwierzęcego (mięso, mleko, jaja) pozostałości leku i jego metabo
Okres karencji
Okres karencji
. Jeżeli środek leczniczy nie jest obojętny dla zdrowia (
. Jeżeli środek leczniczy nie jest obojętny dla zdrowia (
karcynogenność
karcynogenność
,
,
alergenność
) wymaga się od producenta ustalenia czasu, w którym dochodzi do
) wymaga się od producenta ustalenia czasu, w którym dochodzi do
całkowitej lub prawie całkowitej eliminacji leku z organizmu zwi
alergenność
całkowitej lub prawie całkowitej eliminacji leku z organizmu zwi
erzęcego.
erzęcego.
Kumulacja leków
Kumulacja leków
-
polega na sumowaniu siÄ™ kolejnych dawek leku podanych w zbyt
polega na sumowaniu siÄ™ kolejnych dawek leku podanych w zbyt
krótkim czasie. Działanie takie jest silniejsze od działania pie
krótkim czasie. Działanie takie jest silniejsze od działania pie
rwszej dawki. Zdolność
rwszej dawki. Zdolność
do kumulacji cechuje leki o długim czasie półtrwania.
[ Pobierz całość w formacie PDF ]