ewolucja notat, ÅšciÄ…garnia, Liceum, Biologia
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Ewolucja � proces nagromadzania si� w populacji z pokolenia na pokolenie zmian gemetycznych. Dowody po�rednie swiadczace na rzecz ewolucji: z anatomii por�wnawczej: zmiany w budowie i funkcjonowaniu: serce i ukladu krazenia kregowcow, narzadow wymiany gazowej kregowcow, mozgu i szkieletu konczyn kregowcow. narzady homologiczne � narzady o odmiennej budowie anatomicznej, ale wspolnym pochodzeniu np. luski gada i piora ptaka, skrzydlo nietoperza i pletwa pletwala blekitnego. Narzady analogiczne � narzady wykazujace podobna budowe, lecz majace rozne pochodzenie np. skrzydla nietoperza i skrzydla wazki, pancerz pancernika i zolwia, skrzela karpia i raka. Narzady szczatkowe � niegdys doskonale rozwiniete narzady, kt�re w toku ewolucji ulegly redukcji np. trzecia powieka w kacie oka u czlowieka, uchylek jelita slepego u czlowieka. Atawizmy � w drodze ewolucji niekt�re cechy okreslonej grupy organizmow zanikly, lecz mog� si� pojawic u niekt�rych osobnikow danego gatunku np. k�y u czlowieka wystajace poza linie zgryzu, wieksza liczba kregow oponowych u czlowieka, nadmierne owlosienie calego ciala u czlowieka. Embriologia � ontogeneza to skrocone powtorzenie filogenezy, tak (niezbyt scisle) zaklada prawo biogenetyczne sformulowane przez Ernesta Haeckla w 1866 r. Bezposrednie dowody swiadczace na rzecz ewolucji. Skamienia�o�ci � szczatki lub organizmy zachowane m.in. w postaci skamielin np.: szczatki Archeopteryxa, amonity i trylobity, kaprolity (skamieniale odchody zwierzat). Odciski � odcisniete miedzy 2 warstwami skal ksztalty roslin lub zwierzat np.: liscie paproci, odcisk i szkielet jurajskiej ryby. Odlewy � miejsce wyplukanej skamienialosci w skale wypelniaja krystalizujace mineraly lub osad. Formy przejsciowe � wymarle organizmy o cechach przejsciowych miedzy dwiema grupami systematycznymi np.: ichtiostega, seymuria, archaeopteryx. �ywe skamienialosci � organizmy kt�re przetrwaly do czasow wspolczesnych w niemal niezmienionej formie. Sa przedstawicielami dawno wymarlych grup np.: skrzyp�acz, �odzik, mi�orz�b, latimeria. Dryf genetyczny � dotyczy malych populacji i polega na losowej przypadkowej zmianie frekwencji alleli w populacji w stosunkowo krotkim czasie. Mo�e tak�e dojsc do usuniecia z puli genowej populacji jakiegos allelu wystepujacego w malej ilosci. Przyczyny dryfu genetycznego: losowa smiertelnosc osobnikow populacji, brak mozliwosci znalezienia partnera do rozrodu. Efekt zalozyciela � polega na oderwaniu od macierzystej populacji i przeniesieniu na nowy obszar grupy osobnikow. Populacja zalozyciela na nowym obszarze pod wzgl�dem genetycznym nie b�dzie jednak identyczna z populacja macierzysta, poniewa� jej mala liczebnosc jedynie w spos�b przypadkowy odzwierciedla sklad puli genowej populacji macierzystej. Efektem koncowym jest powstanie nowej populacji. Efekt �waskiego gardla� � polega na zmniejszeniu roznorodnosci genetycznej, a wiec frekwencji alleli w duzej populacji, spowodowanym naglym zmniejszeniem si� jej liczebnosci. Rodzaje doboru naturalnego: dobor stabilizujacy � eliminuje skrajne fenotypy i wyraznie zmniejsza roznorodonosc genetyczna (najwieksza przezywalnosc maja noworodki o masie ok. 3,5 kg). Dob�r kierunkowy � eliminuje osobniki o skrajnie malej lub duzej intensywnosci cech (kr�pak brzozowy). Dob�r rozrywajacy � eliminuje osobniki o umiarkowanej intensywnosci cech (odpowiada to powstawaniu nowych odmian itp. Np. zi�by Darwina na Galapagos). Biologiczna definicja gatunku okresla go jako zbior osobnikow mogacych si� swobodnie krzyzowac i dawac plodne potomstwo, czyli majaca wspolna pule genowa. Specjacja � proces powstawania gatunk�w. Specjacja allopatryczna � typ specacji, w kt�rej decyduj�c� rol� odgrywa powstanie bariery geograficznej, uniemo�liwiaj�cej fizyczny kontakt pomi�dzy rozdzielonymi populacjami (np powstanie rzeki lub krateru b�d� te� rozsuni�cie si� p�yt kontynentalnych). Poniewa� nowo powsta�e populacje nie mog� si� ze sob� krzy�owa�, nie zachodzi mi�dzy nimi wymiana gen�w, a ewolucja ka�dej populacji odbywa si� niezale�nie, nawet je�li warunki �rodowiskowe w obu miejscach pozostaj� identyczne. Po pewnym czasie zmiany w obu populacjach mog� okaza� si� tak du�e, �e krzy�owanie si� pomi�dzy nimi jest niemo�liwe, co oznacza, �e powsta�y nowe gatunki. Specjacja sympatryczna � osobniki dziel� ten sam obszar wyst�powania. R�nica powstaje na skutek mutacji np. zwi�kszenia liczby chromosom�w, kt�ra utrudnia krzy�owanie si� organizm�w. Przez jaki� czas krzy�owanie z istniej�c� ju� populacj� jest mo�liwe, ale z czasem staje si� coraz trudniejsze prowadz�c do powstania nowego gatunku. Podstawowe zalozenia Darwina: nadwyzka rozrodczosci � organizmy maja tendencje do pozostawiania jak najliczniejszego potomstwa, ale liczebnosc poszczegolnych gatunkow jest w przyrodzie stala (wiekszosc potomstwa ginie). Zmiennosc (dziedziczna) � miedzy osobnikami w odniesieniu do roznych cech. Konkurencja panujaca miedzy organizmami (ograniczone zasady srodowiska) jej przejawem jest walka o byt. Dob�r naturalny � z danej populacji przezywaja osobniki najlepiej dostosowane do warunkow srodowiskowych co daje im najwieksza szanse na rozmnazanie i przekazanie pozadanych cech potomstwu. Wynikiem tego jest stopniowa, trwajaca wiele pokolen kumulacja cech korzystnych, co prowadzi do specjacji. Prawid�owo�ci ewolucji: wymieranie szczepow � proces ciagly i nieuchronny. Mo�e by� spowodowane wybuchami wulkanow, katastrofami kosmicznymi itp. Wielokierunkowosc � rozdzial linii ewolucyjnych gatunku wyjsciowego prowadzi do powst wielu gatunkow wyspecjalizowanych do zycia w roznych niszach ekologicznych. Nieodwracalnosc (Luis Dall) - mowi o tym ze raz utracone cechy gatunku nigdy nie ulegna odtworzeniu w pierwotnej formie (conajwyzej mog� zostac zast przez inne). Postepowy charkter � wynik ewolucyjnej nieodwracal i doboru natural, doskonalenie si� przystosowan organizmow , obok form prostych powstaja nowe bardziej zlozone. Mikroewolucja i makroewolucja � polega na odwracalnej zmienie frekwencji alleli genow warunkujacych pewne cechy fenotypowe np. melanizm przemyslowy. Makroewolucja � prowadzi do powst zmian grup organizmow w rezultacie do powst nowych rodz rodzin, rzedow i jeszcze wyzszych jednostek taksonomicznych. Efekt zmian makroewolucyjnych jest nieodwracalny.
[ Pobierz całość w formacie PDF ]