ewolucja-zakresu-bezpieczenstwa-po-zimnej-wojnie-opracowanie, Studia Bezpieczeństwo wewnętrzne, ...
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
//-->Ewolucja zakresu bezpieczeństwa po zimnej wojniea) zakres przedmiotowy⇒Gen. ten zakres dotyczy dwóch zjawisk – (1)sekurytyzacji obszarów w którychmogą powstawać zagrożenia bezpieczeństwa a pod drugie (2)identyfikacjaobszarów, w których należy podejmować działania na rzecz zapewnianiabezpieczeństwa.Sprawą dyskusji było określenie, które obszary należy sekurytyzować.- wymiar polityczny(w jakimś stopniu jest naturalnym uzupełnieniem komponentuwojskowego. Obejmuje on przede wszystkim rozwiązania, służące politycznejorganizacji śm, czyli działania zapewniające ład międzynarodowy, a więc związanez rozwojem instytucji międzynarodowych, Pm – czyli instytucjonalizacja śm, bo toona tworzy przesłanki dla budowy pokojowego śm. Brak instytucjonalizacji możeprowadzić do rywalizacji o strefy wpływów, do wywierania presji jednego państwana drugie itd. Wymiar polityczny nie ogranicza się jednak tylko do poziomu śm –niezbędne jest uwzględnianie wnętrza państwa – to jest charakterystyczne dlawszystkich wymiarów – bo stabilizując wnętrze państwa stabilizuje się i śm.Wolność, demokracja, prawa człowieka, wolność gospodarcza i odpowiedzialnośćekologiczna – to fundamentalne standardy polityczne, ważne też dla wnętrzapaństw)- wymiar gospodarczy(zyskuje na znaczeniu. Wymiar ten wiąże się z kategoriąbezpieczeństwa narodowego i międzynarodowego. W bezpieczeństwie narodowymsfera gospodarki ma kluczowe znaczenie dla budowania znaczenia potencjałupaństwa, dla budowania systemu obronnego, inne sektory funkcjonują w oparciu ogospodarkę. Gospodarka może być źródłem zagrożeń, zależności od innych państw.Bezpieczeństwo energetyczne – to pewność dostaw oraz pewność funkcjonowaniaszlaków komunikacyjnych. Inną ważną kategorią jest bezpieczeństwo żywnościowe– też może być używane instrumentalnie, jako element nacisku. Bezpieczeństwosurowcowe – szczególnie w kontekście tych, których jest mało. Pojawiają sięsektorowe napięcia, konflikty, destabilizujące środowisko międzynarodowe(np.Polska – wojny dorszowe). W dokumentach OBWE z 1994r. zaakcentowano, zegospodarka rynkowa i stały rozwój gospodarczy są stałym elementembezpieczeństwa międzynarodowego. Wolność gospodarcza, zapewniając swobodnydostęp do czynników produkcji ogranicza skłonność do stosowania siły)- wymiar społeczny/humanitarny(nie są one tożsame. Wymiar społeczny dotyczymożliwości podtrzymania tożsamości pewnej zbiorowości. W kontekście wojny wJugosławii pojawiły się tezy, ze zmienia się podmiot podlegający ochronie – to jużnie państwo, odrywamy się od terytorium a bezpieczeństwo przechodzi dotożsamości, która wcale nie musi być ściśle związana z terytorium – to, co określapoczucie odrębności kulturowej, to staje się wartością chronioną. Komponenthumanitarny dot. Bezpieczeństwa jednostki ludzkiej – chodzi tu o ochronępodstawowych praw i wolności jednostki. Łamanie praw człowieka, zwłaszcza namasową skalę, jest uznawane za zagrożenie dla bezpieczeństwa międzynarodowego.Działanie na rzecz ich ochrony jest zaś działaniem na rzecz zapewnianiabezpieczeństwa międzynarodowego)- wymiar wojskowy(w okresie zimnej wojny zdominował całość myślenia obezpieczeństwie. Współcześnie zaś wymiar wojskowy staje się zjawiskiemzłożonym i wielopostaciowym. Obejmuje takie elementy jak kontrola i redukcjazbrojeń, proliferacja broni masowego rażenia a także broni konwencjonalnej,zwłaszcza w kontekście ich posiadania przez podmioty niepaństwowe. Wymiarwojskowy obejmuje też jednak elementy kooperacyjne, np. budowę systemówzaufania, co daje przejrzystość działań wojskowych i możliwość zapobieganianagłym atakom; tworzenie wielonarodowych jednostek wojskowych – do niedawnaarmie były tym, co oddzielało państwa od siebie, współcześnie armie są jużprzedmiotem współdziałania, łączą państwa)- wymiar ekologiczny(na początku był problem w ogóle brania pod uwagę wymiaruekologicznego jako problem bezpieczeństwa. Wcześniej negowano potrzebęwłączania do analizy bezpieczeństwa problemów ekologicznych. Obecnie jest to zaśproblem już mniej kontrowersyjny. Argumentuje się to tym, iż stan środowiska makluczowe znaczenie dla jakości życia, warunkuje aktywność ekonomiczną imożliwości zaspokajania potrzeb społecznych. Pojawia się tu jednak problemspecyfiki problemów ekologicznych. Zmiany środowiska są zmienną stosunkówspołecznych, włącznie z możliwością wywoływania konfliktów.b) zakres podmiotowy⇒Dotyczy on pytania czyje bezpieczeństwo, a więc kto jest punktem odniesienia? Ktopodlega ochronie bezpieczeństwa? Kto jest podmiotem podejmującym działania narzecz zapewniania bezpieczeństwa? Współcześnie istnieje zgoda co do tego, że nietylko państwa podlegają ochronie i nie tylko one dostarczają bezpieczeństwo.Pojawiły się podmioty niepaństwowe – zmiany w śm wpływają na zmianę tutaj.Fakt zmiany rzeczywistości sprawia, że (1)obserwowana jest współcześnie redukcjazdolności państw do monopolizacji przemocy. Nośnikami zagrożeń bezpieczeństwastają się też podmioty niepaństwowe – zagrożenia asymetryczne(powstają, gdynaprzeciwko siebie stają podmioty o różnej sile, potencjale, statusie(inny poziomodpowiedzialności). W kontekście aktywności podmiotów transgranicznychpojawiła się koncepcja podwójnego podejścia do zapewniania bezpieczeństwa.Oznacza ona, że z jednej strony ma być ono zapewniane w wyniku interakcji międzypaństwami a z drugiej zapewnianie poprzez działania na poziomie wnętrza państwa,np. zapewnianie potrzeb jednostek, szanowanie praw mniejszości etnicznych,przestrzeganie praw człowieka. Pojawia się koncepcja, że współcześnie zjawiskobezpieczeństwa wykracza poza potrzeby państw – niezbędne jest uwzględnianiepotrzeb innych podmiotów(jednostek, grup społecznych)c) zakres przestrzenny⇒Mamy do czynienia od myślenia w kategoriach bezpieczeństwa narodowego domiędzynarodowego. Zakres przestrzenny(geograficzny) ulega poszerzaniu, np.przestrzeń kosmiczna stała się przestrzenią, w której państwa realizują swojeinteresy. Współcześnie swoje interesy realizowania bezpieczeństwa państwa widząw szerszej przestrzeni geopolitycznej. Te fakty tworzą przesłanki do zapewnianiabezpiecz. międzyn.d) zakres wartości chronionych⇒Zakres wartości chronionych oznacza próbę zakreślania zakresu treści politykibezpieczeństwa. Mamy obecnie, w ramach polityki bezpieczeństwa,poszerzaniezakresu wartości chronionych.W związku z tym ulega teżposzerzeniu katalogdziałań, służących zapewnianiu bezpieczeństwa.H. Morgentau w okresie zimnejwojny do wartości chronionych zaliczał integralność terytorialną oraz zachowanieinstytucji państwa(w ramach tego zachowanie suwerenności, a więc niezależnościpaństwa w śm). Dla szkoły realistycznej te wartości były fundamentalne, dotyczyłyochrony państwa.Na pocz. lat 80tych Brown do tego dołożył ochronę fizycznej i naturalnejintegralności, utrzymanie stosunków gospodarczych z innymi państwami, ochronętożsamości narodu i grup etnicznych, zachowanie samostanowienia. Katalog zacząłwięc uwzględniaćinne podmioty poza państwami– narody, grupy etniczne.Na pocz. lat 90tych katalog ulegał dalszemu poszerzaniu.Chris Maierzaliczył tu:samostanowienie, autonomię, pomyślność państwa, narodu, grupy etnicznej,dobrobyt.e) zakres sposobu rozumienia bezpieczeństwa⇒To forma spuentowania całości dotychczasowych rozważań o redefinicji sposoburozumienia bezpieczeństwa. Generalną tendencją jest przechodzenieodnegatywnego do pozytywnego rozumienia bezpieczeństwa.Negatywnerozumienie – to brak zagrożeń. W sensie pozytywnym – wiąże się z możliwościąrealizacji różnych wartości. W związku z tym podkreśla się, ze zasadniczą tendencjązmian w rozumieniu bezpieczeństwa jest przechodzenie z bezpieczeństwa „odczegoś” na rzecz bezpieczeństwa „do czegoś”(bezpieczeństwo do realizacjiwartości). Bezpieczeństwo przestaje być celem samym w sobie, staje sięinstrumentalne – ma tworzyć warunki, środowisko do realizacji społeczniepożądanych wartości.Bezpieczeństwo podlegając ewolucji sprawia, że zmienia się też jego istota. Istotę tęwspółcześnie określa (1)pewność istnienia(przetrwania) uczestników sm(nie tylkopaństw), ale też (2)pewność istnienia niezbędnych warunków rozwoju, (3)pewnośćzachowania tożsamości, odrębności – kontekst kulturowy oraz (4)przewidywalnośćśm.Istotnym elementem obok pozytywnego myślenia o bezpieczeństwie jest jegokooperacyjny charakter.Bezpieczeństwo jest identyfikowane poprzez możliwośćzapewniania go poprzez współpracę z innymi. Bezpieczeństwo nie musi już być grąo sumie zerowej.Ta ewolucja bezpieczeństwa wiąże się z wyzwaniami dot. praktyki zapewnianiabezpieczeństwa, identyfikowania zagrożeń itp.Pojawia się tu problem granicymiędzy tym, co jest zagrożeniem bezpieczeństwa a co nie jest.Relacja jestsubiektywna i często duże znaczenie ma charakter subiektywny. To, co dla jednychstwarza zagrożenie, dla innych już nie.Obecnie więc postulowane jestrozgraniczanie wyzwań i zagrożeń.Wyzwania toproblemy dla bezpieczeństwa państwa, grupy społecznej, które, jeśli nie zostanąrozwiązane mogą stać się zagrożeniami. Zagrożenia to już te zjawiska, procesy idziałania, które w danym momencie są negatywnie wartościowane przezpaństwo/grupę społeczną i bez podjęcia decyzji mogą mieć bezpośrednie, negatywneskutki dla nich(dla ich tożsamości, integralności, jakości życia).Innym problemem w tym kontekście jest w ogóledefiniowanie bezpieczeństwa,skoro obejmuje ono coraz szerszy zakres zjawisk.Szerokie rozumienie bezpieczeństwa rodziproblemy z konceptualizacją działańna rzecz jego zapewniania– jak określić działania na rzecz rozwiązywaniaproblemów bezpieczeństwa? A co jest tylko rutynowym działaniem państwa narzecz rozwiązywania problemów społecznych.
[ Pobierz całość w formacie PDF ]