ewolucjonizm antropologii kulturowej, antropologia
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
//-->UNIWERSYTET WARMIŃSKO-MAZURSKI W OLSZTYNIEWYDZIAŁ NAUK SPOŁECZNYCHKierunek studiów: Praca socjalnaRok studiów II semestr IMarta Gacman„Ewolucjonizm antropologii kulturowej”Przedmiot Antropologia kulturowaprof. Marek MelnykOlsztyn 2013Na początku należy wyjaśnić definicję ewolucjonizmu oraz antropologii.Definicja antropologii według Słownika Języka Polskiego to „nauka o zmiennościcech anatomicznych i fizjologicznych człowieka w zależności od czasu rozwoju ludzkościi wpływu warunków środowiska”1. Antropologia wywodzi się z greckich słów: anthropos– człowiek i logos – nauka, czyli oznacza naukę o człowieku. W literaturze definicji możnaznaleźć bardzo wiele najczęściej spotykane to między innymi definicja I. Kanta, któraokreśla antropologię, jako „naukę rozwiązująca problemy filozoficzne”2. Natomiast P.Broc definiuje ja, jako naukę „zajmująca się historią naturalną człowieka”. Dla R. Martinato nauka która „bada człowieka w czasie i przestrzeni”. W krajach Anglosaskichzdefiniowana jest jako nauka badająca kulturę, cywilizację, systemy społeczne i kwestieetniczne. Polscy antropolodzy między innymi A. Wrzosek definiuje antropologię jako„naukę zajmująca się przyrodniczym opisem grup ludzkich rozpatrująca człowieka zpunktu widzenia zoologii, historii, rasy i jej fizjologii oraz patologii”3. J. Czekanowskizdefiniował antropologię jako naukę „badającą człowieka jako biologiczne podłożezjawisk społecznych”, i jako naukę przyrodniczą badającą „właściwości ciała ludzkiego ijego funkcje”4. Natomiast E. Nowicka pisze, iż „antropologia fizyczna jest nauką ofizycznym zróżnicowaniu człowieka w przestrzeni i w czasie oraz o biologicznym rozwojugatunku Homo sapiens, rodzaju Homo, a nawet rodziny Hominidae”5. Według A.Malinowskiego antropologia jest „nauką, która polega na adekwatnym opisywaniu iwyjaśnianiu przebiegów procesów ewolucji właściwości biologicznych i kulturowychczłowieka”6.Podsumowując antropologia jest nauką o:rozwojukulturyicywilizacji(ewolucjonizm,neoewolucjonizm,materializmkulturowy),wewnętrznych mechanizmach konkretnych kultur (funkcjonalizm),zróżnicowaniu kulturowym i jego uwarunkowaniach,osobowości ludzkiej i jej kulturowych determinantach (amerykańska szkoła kultury iosobowości),12M. Bańko (red.)Słownik Języka Polskiego.T. 1. Wyd. PWN, Warszawa, 2007, s. 443-444.I. Kant,Antropologia w ujęciu pragmatycznym,Wyd. IFiS PAN, 2005, s. 34.3A. K. Paluch,Mistrzowie antropologii społecznej. Rzecz o rozwoju teorii antropologicznej,Wyd. PWN,Warszawa 1990, s. 42.4J. Czekanowski,Człowiek w czasie i przestrzeni,Wyd. PWN, Warszawa 1967, s. 23.5E. Nowicka,Świat człowieka - świat kultury,PWN, Warszawa, 1991, s. 13.6A. Malinowski,Wstęp do antropologii i ekologii człowieka,Wyd. Uniw. Łódzkiego, Łódź 1994, s. 32.naturze ludzkiego poznania i prawach rządzących ludzką myślą, czyli genetycznychuwarunkowaniachsocjobiologia)7.Antropologię jest nauką interdyscyplinarną czyli korzysta z wiedzy także innychdyscyplin naukowych w związku z tym można ją podzielić na:antropologię biologiczną, która ujmuje fenomen człowieczeństwa w kategoriachfizyczno-biologicznych,antropologia filozoficzna, jako dział filozofii zajmujący się filozoficzną refleksją nadczłowiekiem. Koncepcji filozoficznych jest tyle ile systemów filozoficznych.antropologia religijna, dział doktryny religii obejmujący wierzenia dotyczącepochodzenia człowieka, jego istoty oraz przeznaczenia.antropologia kulturowa, to refleksja nad człowiekiem, próba opisu człowieka poprzezanalizę kultury8.Antropologia kulturowa bada wzorce kulturowe zarówno dawnych jak iwspółczesnych cywilizacji. Szuka podobieństw i różnic. Jest jednym z głównych działówantropologii, która zajmuje się badaniem kultury we wszystkich jej przejawach. Innanazwa to antropologia społeczna. Antropologia kulturowa zajmuje się między innymi:badaniem prawa, które rządzi kulturą,badaniem zachowań ludzi w danej kulturze,badaniem, zmian kultury na przestrzeni,badaniem etnicznej różnorodności kultur9.Natomiast według. J. Gajdy antropologia kulturowa obejmuje10:historię kultury,studia nad procesami kulturowymi,istotę i analizę kultury i osobowości,etos kultury,studia poszczególnych regionów i dziedzin kultury.Głównym zadaniem antropologii kulturowej jest analiza podobieństw i różnickulturowych. Antropologia kulturowa zwraca uwagę w swoich badaniach na to, że kultury7kulturyiuniwersaliach(strukturalizmantropologiczny,B. Ostaszewska-Dyoniziak,Zarys antropologii kulturowej,Wyd. Zachodnie Centrum Organizacji, 2000, s.12.8A. Malinowski, tamże, s. 35.9E. Krawczak,Antropologia kulturowa klasyczne kierunki, szkoły i orientacje,Wyd. Uniwersytetu MariiCurie-Skłodowskiej, Lublin, 2003, s. 13.10J. Gajda,Antropologia kulturowa. Wprowadzenie do wiedzy o kulturze,Wyd. Oficyna Wydawnicza„Impuls”, Kraków, 2012, s. 33.nie są takie same, dlatego bardzo często ukierunkowana jest na zrozumienie innejkultury11.E. Nowicka dzieli antropologię kulturową na12:antropologię społeczności pierwotnych,antropologię społeczności chłopskich,antropologię społeczności miejskich,antropologię historyczną.Podstawowe szkoły antropologii kulturowej zostały przedstawione na rysunku 1.Rys. 1. Szkoły antropologii kulturowejEwolucjonizmSzkołyantropologiikulturowejDyfuzjonizmFunkcjonalizmŹródło: E. Krawczak,Antropologia kulturowa klasyczne kierunki, szkoły i orientacje,Wyd. UniwersytetuMarii Curie-Skłodowskiej, Lublin, 2003, s. 34.Ewolucjonizm można definiować na trzech płaszczyznach: biologicznej,filozoficznej i socjologicznej. Z biologicznego punktu widzenia, ewolucjonizm to nauka,która zajmuje się badaniem rozwoju świata organicznego. Natomiast w socjologii ukazał1112Tamże, s. 16.E. Krawczak, tamże, s. 21.się jako kierunek w XIX wieku, który czerpał z założeń biologicznych i filozoficznych.Głosił tezę zmienności życia według określonych stopni tj. od form niższych, prostszychdo form wyższych i bardziej złożonych. W Słowniku Języka Polskiego definicjaewolucjonizmu brzmi: „pogląd filozoficzny i naukowy według, którego strukturarzeczywistości i jej stan teraźniejszy mogą być wyjaśnione tylko jako rezultat rozwoju(ewolucji), któremu podlegają przedmioty i zjawiska”13.Według J. Gajdy ewolucjonizm (w znaczeniu filozoficznym) to „poglądfilozoficzny i naukowy wywodzący się głównie od Spencera i głosi, że rzeczywistośćwspółczesna może być wyjaśniona jako wytwór ewolucji, której podlegają rzeczy izjawiska. Dąży on do rozwojowego ujmowania zjawisk czyli do wyjaśnienia genezyfaktów i poszukiwania praw rozwojowych oraz oceny zdarzeń z punktu widzeniakryteriów postępu. Natomiast w naukach społecznych ewolucjonizm głosi pogląd, że światzmienia się stopniowo, w sposób ciągły i jednokierunkowy według tego samegoschematu”14.Ewolucjonizm w naukach społecznych i historii, nazwany jest równieżewolucjonizmem kulturowym lub ewolucjonizmem kulturowo-społecznym. Jest onzbiorem teorii opisujących ewolucję społeczeństwa, które przechodzi przez poszczególneetapypodczasrozwojuspołecznego.Ewolucjonizmcharakteryzujesięjednokierunkowością, stopniowością, jest jedną z najstarszych teorii w socjologii iantropologii kulturowej15.Do głównych założeń ewolucjonizmu można zaliczyć:jedność świata która mówi o jedności świata ludzkiego i przyrodniczego,jedność natury ludzkiej, w której zakładano niezmienne zasady funkcjonowania umysłuczłowieka bez względu na czas, miejsce, okoliczność,zmienność czyli proces ewolucji jest nieustanny, a zmiany są tożsame z postępem,globalny charakter zmiany mówi o tym, że kultura stanowi pewną całość dlategozmiana jednego elementu tej całości prowadzi do zmian w innych elementachhistoryczność.Według E. Krawczak do głównych faz rozwojowych ewolucjonizmu zalicza się:teoretyczny progresywizm,klasyczny ewolucjonizm schematyczny,1314M. Bańko (red.)Słownik Języka Polskiego.T. 5. Wyd. PWN, Warszawa, 2007, s. 16-17.J. Gajda, tamże, s. 56.15Tamże, s. 57.
[ Pobierz całość w formacie PDF ]