europejski kodeks dobrej administracji 2002, Wszystko i nic
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
________________________________________________
EUROPEJSKI KODEKS DOBREJ ADMINISTRACJI
(tekst i komentarz o zastosowaniu kodeksu w warunkach polskich
procedur administracyjnych)
Jerzy Świątkiewicz
_________________________________________________
Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich
Warszawa, październik 2002 r.
- 1 -
Spis treści:
Prawo do dobrej administracji – Andrzej Zoll ..........................................................
Znaczenie Europejskiego Kodeksu Dobrej
Administracji w warunkach polskich........................................................................
Europejski Kodeks Dobrej Administracji
Przepisy ogólne – Art. 1 ...........................................................................................
Podmiotowy zakres obowiązywania – Art. 2............................................................
Rzeczowy zakres obowiązywania – Art. 3 ...............................................................
Zasada praworządności – Art. 4 ...............................................................................
Zasada nadużywania uprawnień – Art. 5 ..................................................................
Zasada współmierności – Art. 6 ...............................................................................
Zakaz nadużywania uprawnień – Art. 7....................................................................
Zasada bezstronności i niezależności – Art. 8 ..........................................................
Zasada obiektywności – Art. 9 .................................................................................
Zgodne z prawem oczekiwania oraz konsekwentne
działanie i doradztwo – Art. 10 ................................................................................
Zasada uczciwości – Art. 11.....................................................................................
Zasada uprzejmości – Art. 12 ...................................................................................
Zasada odpowiadania na pisma
w języku obywatela –Art. 13 ....................................................................................
Potwierdzenie odbioru i posiadanie nazwiska
właściwego urzędnika – Art. 14 ...............................................................................
Zobowiązanie do przekazania sprawy do właściwej
jednostki organizacyjnej instytucji – Art. 15 ............................................................
Prawo wysłuchania i złożenia
oświadczeń – Art. 16 ................................................................................................
Stosowny termin podjęcia decyzji – Art. 17 .............................................................
Obowiązek uzasadnienia decyzji – Art. 18 ...............................................................
Informacja o możliwościach odwołania – Art. 19 ....................................................
Przekazanie podjętej decyzji – Art. 20 .....................................................................
Ochrona danych – Art. 21 ........................................................................................
Prośba o udzielenie informacji – Art. 22 ..................................................................
Wnioski o umożliwienie dostępu
do publicznych dokumentów – Art. 23 .....................................................................
Prowadzenie rejestrów – Art. 24 ..............................................................................
- 2 -
Informacja o Kodeksie – Art. 25 ..............................................................................
Prawo złożenia skargi do Europejskiego
Rzecznika Praw Obywatelskich – Art. 26.................................................................
Kontrola stosowania – Art. 27 ..................................................................................
Posłowie...................................................................................................................
Wykaz ustaw, do których odwoływano się
w tekście Komentarza ..............................................................................................
Objaśnianie skrótów .................................................................................................
Trzecie wydanie Europejskiego Kodeksu Dobrej Administracji uwzględnia
uściślenia tłumaczenia jego tekstu dokonane między innymi przez porównanie
wersji językowej niemieckiej i angielskiej.
Zaktualizowano również oznaczenia numerów Dzienników Ustaw,
w których w międzyczasie ogłoszono teksty jednolite niektórych polskich ustaw,
powoływanych w komentarzu. Tekst komentarza uzupełniono również tezami
najnowszych wyroków Naczelnego Sądu Administracyjnego.
Przeredagowanie niektórych zdań we wprowadzeniu powinno przyczynić
się do większej komunikatywności opracowania.
- 3 -
Prawo do dobrej administracji
Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej przyjęta w grudniu 2000 r.
w Nicei umieściła w katalogu zawartych w niej praw prawo do dobrej
administracji (art. 41). Oznacza to, że prawem i to podstawowym obywatela Unii
Europejskiej jest domaganie się od organów i instytucji Unii bezstronnego,
zgodnego z prawem rozpatrzenia, bez zbędnej zwłoki, sprawy wniesionej do
danego organu lub instytucji. Prawu temu towarzyszy obowiązek organów
i instytucji, a także wszystkich zatrudnionych w nich funkcjonariuszy,
właściwego, zgodnego z prawem obywatela załatwienia sprawy. Jeżeli w wyniku
działań administracji wnoszący sprawę poniósł szkodę, to przysługuje mu
roszczenie o odszkodowanie.
Można byłoby powiedzieć, że jest to zupełnie oczywiste. Tak, to powinno
być oczywiste, ale dopóki pomiędzy powinnością i rzeczywistością zachodzi
znaczna różnica to jest konieczne stałe przypominanie administracji jej
obowiązków i uświadamianie obywatelom ich praw.
Inicjatorem opracowania Kodeksu Dobrej Administracji był Roy Perry,
deputowany do Parlamentu Europejskiego. Kodeks został opracowany przez
Jacoba S
ö
dermanna ombudsmana Unii Europejskiej. Parlament Europejski zalecił
we wrześniu 2001 r. stosowanie Kodeksu w organach i instytucjach Unii. Można
więc traktować Kodeks Dobrej Administracji jako zbiór standardów przydatnych
także poza granicami Unii do oceny funkcjonowania administracji.
Nie ma żadnych powodów przemawiających przeciwko uznaniu
standardów zawartych w Kodeksie za przydatne do wyznaczania obowiązków
polskiej administracji, za przydatne do interpretacji zarówno prawa materialnego,
jak i procesowego. Ma to znaczenie dla przystosowania codziennych kontaktów
obywatela z urzędem do wymogów stawianych w Unii Europejskiej. Trudno
zaprzeczyć, że na tym polu mamy nieco do zrobienia.
Mając to na uwadze, po porozumieniu się z Jacobem S
ödermannem,
dokonaliśmy w Biurze RPO tłumaczenia tekstu Kodeksu i komentarzem opatrzył go
dr hab. Jerzy Świątkiewicz – Zastępca Rzecznika Praw Obywatelskich. Mam nadzieję, że
Kodeks Dobrej Administracji z komentarzem przyda się polskiemu obywatelowi, że
pozwoli na lepszą ochronę i realizację podstawowego prawa do dobrej administracji.
Pomoże także, mam taką nadzieję, że znaczne podniesienie poziomu pracy administracji,
szczególnie w kontaktach z obywatelem i jego sprawami.
Rzecznik Praw Obywatelskich
Prof. Andrzej Zoll
- 4 -
ZNACZENIE EUROPEJSKIEGO KODEKSU DOBREJ ADMINISTRACJI
W WARUNKACH POLSKICH
Uchwalony 6 września 2001 r. przez Parlament Europejski „Europejski
Kodeks Dobrej Administracji” (KDA) został opracowany przez Ombudsmana Unii
Europejskiej Jacoba Södermana, byłego ombudsmana Finlandii.
Podjął on też starania rozpowszechnienia i wdrażania postanowień
Kodeksu także w innych państwach, niezależnie od ich przynależności do Unii
Europejskiej.
Europejski Kodeks Dobrej Administracji jest niewątpliwie interesującym
aktem zasługującym na uznanie, mogącym przyczynić się do lepszego działania
organów administracji oraz stanowić gwarancję skuteczniejszej ochrony praw
obywateli i innych podmiotów w relacjach z organami Wspólnoty Państw.
Znaczenie stosowania tego aktu także w stosunkach wewnątrzpaństwowych
byłoby tym większe, że szereg państw europejskich nie ma w ogóle ogólnego
postępowania administracyjnego, a przepisy normujące procedurę są zamieszczane
w poszczególnych aktach ustawowych prawa materialnego (np. Francja, Litwa,
Federacja Rosyjska). Może się jednak nasuwać zasadnicze pytanie o celowość
zalecenia jego stosowania w sferze regulowanej prawem wewnętrznym, skoro
państwo takie jak Polska ma od 1928 r. skodyfikowaną procedurę administracyjną,
której postanowienia mają, w przeciwieństwie do KDA, charakter bezwzględnie
obowiązujący i są wsparte sądową kontrolą oraz doktryną i bogatym
piśmiennictwem prawniczym.
Polska wprawdzie szczyci się tym, że była drugim po Austrii – obok
Czechosłowacji – państwem w świecie, które już w 1928 r.
1
wprowadziło ogólne
postępowanie administracyjne, jednakże nie umniejsza to w niczym korzyści, jakie
dałoby stosowanie EKDA również w polskim krajowym porządku prawnym.
Należy bowiem mieć na uwadze, że:
Po pierwsze – już w roku 1997 doprowadziliśmy do dekodefikacji
obowiązującego Kodeksu postępowania administracyjnego (Kpa) z 1960 r.,
wyłączając jego stosowanie w sprawach podatkowych oraz w tych, w których
stosuje się przepisy Ordynacji podatkowej
2
. Także przepisy innych ustaw
szczególnych wyłączają stosowanie Kpa, lub przewidują jego stosowanie „o ile
1
Rozporządzenie Prezydenta RP z 22 marca 1928 r. o postępowaniu administracyjnym (Dz.U. Nr 36,
poz. 341).
2
ustawą z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz.U. Nr 137, poz. 926 ze zm.).
[ Pobierz całość w formacie PDF ]