europejski system banków centralnych, Finanse i bankowość
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Europejski System
Banków Centralnych
Warszawa, listopad 2004
Autorzy:
To masz Ciszak
Anna Górska
Bartosz Otachel
Ma∏gorzata Siemaszko
Renata ˚ak
Marcin ˚oga∏a
Redakcja
:
Anna Górska
Legenda:
– informacje podstawowe
–definicje
– ciekawostki
Projekt graficzny:
Oliwka s.c.
Sk∏ad i druk:
Drukarnia NBP
Wyda∏:
Narodowy Bank Polski
00-919 Warszawa, ul. Âwi´tokrzyska 11/21
Telefon (22) 653 23 35
Fax (22) 653 13 21
www.nbp.pl
© Copyright Narodowy Bank Polski, 2004
Narodowy Bank Polski
Spis treÊci
Spis treÊci
1. Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .4
2. Europejski Bank Centralny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .7
3. Narodowe banki centralne Eurosystemu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .12
4. Narodowe banki centralne spoza Eurosystemu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .31
5. Tabela adresowa banków centralnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .54
EUROPEJSKI SYSTEM BANKÓW CENTRALNYCH
3
Wprowadzenie
1
1
Wprowadzenie
Powo∏anie w 1999 r. Europejskiego Systemu Banków Centralnych (ESBC), sk∏adajàcego si´
zjednostki centralnej: Europejskiego Banku Centralnego (EBC) oraz narodowych banków central-
nych (NBC) paƒstw cz∏onkowskich Unii Europejskiej (UE) by∏o kamieniem milowym na drodze
do utworzenia Unii Gospodarczej i Walutowej (UGW).
Po raz pierwszy ide´ przekszta∏cenia Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej (EWG) w uni´ eko-
nomicznà i walutowà wysuni´to ju˝ pod koniec lat 60-tych, widzàc w tym mo˝liwoÊç unikni´cia za-
gro˝eƒ wynikajàcych z za∏amania si´ istniejàcego wówczas mi´dzynarodowego systemu walutowe-
go. Jednak dopiero pod koniec lat 80-tych powsta∏ konkretny plan, przedstawiony w tzw. Raporcie
Delorsa (ówczesnego przewodniczàcego Komisji Wspólnot Europejskich), utworzenia Unii Gospo-
darczej i Walutowej. Raport zak∏ada∏ trzy etapy realizacji unii.
Na ka˝dy etap wyznaczone zosta∏y wszystkim paƒstwom cz∏onkowskim konkretne dzia∏ania
dostosowawcze. W zakresie bankowoÊci centralnej by∏y one zasadniczo przeprowadzone
w II etapie (od 1994 r. do koƒca 1998 r.). Nastàpi∏o wtedy dostosowanie przepisów prawa kra-
jowego do dorobku prawnego Wspólnot (fr.
acquis communautaire
), ze szczególnym
uwzgl´dnieniem statutów banków centralnych, a tak˝e wprowadzono zasad´ zabraniajàcà ban-
kom centralnym (w tym EBC) bezpoÊredniego lub poÊredniego finansowania i kredytowania sekto-
ra finansów publicznych.
Ostatni, III etap rozpoczà∏ si´ 1 stycznia 1999 r. wraz z poczàtkiem dzia∏alnoÊci ESBC.
Wtym dniu zacz´∏y obowiàzywaç nieodwo∏alne kursy wymiany walut jedenastu paƒstw (Austria,
Belgia, Finlandia, Francja, Hiszpania, Holandia, Irlandia, Luksemburg, Niemcy, Portugalia, W∏ochy)
przyst´pujàcych jako pierwsze do strefy euro oraz przekazanie przez nie kompetencji w zakresie
prowadzenia wspólnej polityki pieni´˝nej Europejskiemu Bankowi Centralnemu. W 2001 r. do kra-
jów ze wspólnà walutà euro przystàpi∏a równie˝ Grecja.
Podstawà prawnà funkcjonowania ESBC jest
Traktat ustanawiajàcy Wspólnot´ Europejskà
(TWE) oraz za∏àczony do niego
Protokó∏ w sprawie Europejskiego Systemu Banków Centralnych
i Europejskiego Banku Centralnego
(zwany Statutem ESBC i EBC). W tytule VII TWE: Polityka Gospo-
darcza i Walutowa zawarte zosta∏y przepisy dotyczàce bezpoÊrednio struktury i zadaƒ EBC. Cz´Êç
przepisów TWE, odnoszàcych si´ do EBC, zosta∏a zapisana – co jest rzeczà charakterystycznà –
wjednakowym brzmieniu w Statucie ESBC i EBC (np. przepisy dot. celów i zadaƒ ESBC, organiza-
cji EBC, zadaƒ poszczególnych organów EBC). Statut zawiera ponadto przepisy b´dàce szczegó∏o-
wymi regulacjami dotyczàcymi dzia∏alnoÊci ESBC i EBC (np. przepisy dot. kompetencji poszczegól-
nych organów EBC, kapita∏u i rezerw dewizowych EBC, klucza subskrypcji kapita∏u).
G∏ównym celem statutowym ESBC jest utrzymywanie stabilnoÊci cen. O ile nie narusza to
celu podstawowego, ESBC wspiera swymi dzia∏aniami ogólnà polityk´ gospodarczà Wspólnoty,
skierowanà na wzrost gospodarczy, zwalczanie bezrobocia, ekspansj´ eksportowà, rozwój regional-
ny, restrukturyzacj´ oraz unowoczeÊnianie gospodarki.
Do podstawowych zadaƒ realizowanych przez ESBC nale˝y:
• okreÊlenie i realizacja polityki pieni´˝nej w ramach strefy euro;
4
Narodowy Bank Polski
Wprowadzenie
• dokonywanie operacji walutowych zgodnie z zasadami wspólnej polityki pieni´˝nej;
• przechowywanie i zarzàdzanie oficjalnymi rezerwami dewizowymi paƒstw nale˝àcych
do strefy euro;
1
• prowadzenie polityki emisyjnej w odniesieniu do euro;
• zapewnienie niezawodnego i szybkiego systemu rozliczeƒ pieni´˝nych oraz p∏atnoÊci.
Wspomagajàc wykonywanie g∏ównych zadaƒ, ESBC wype∏nia równie˝ zadania dodatkowe,
takie jak:
• gromadzenie danych i informacji statystycznych przy pomocy NBC i innych instytucji;
• dzia∏alnoÊç analityczno-badawcza;
• dzia∏alnoÊç nadzorcza;
• dzia∏alnoÊç prawotwórcza (uchwalanie rozporzàdzeƒ, decyzji, zaleceƒ, opinii, wytycznych,
instrukcji);
• pe∏nienie funkcji doradczych;
• wspó∏praca na forum mi´dzynarodowym.
Z uwagi na fakt, i˝ ESBC nie posiada osobowoÊci prawnej, zadania, które zosta∏y na niego
na∏o˝one przepisami, realizowane sà przez EBC lub przez NBC. Zasadniczy ci´˝ar wype∏nienia za-
równo zadaƒ g∏ównych, jak i wspomagajàcych spoczywa jednak na EBC, który przy wykonaniu nie-
których z nich wspomagany jest przez NBC.
Do zadaƒ wszystkich NBC wchodzàcych w sk∏ad ESBC nale˝y przede wszystkim zbieranie
danych statystycznych dotyczàcych sytuacji makroekonomicznej w danym kraju i przekazywanie ich
do EBC. Banki te biorà równie˝ udzia∏ w opiniowaniu projektów aktów prawnych EBC oraz regula-
cji krajowych dotyczàcych kompetencji ESBC. Do zadaƒ NBC paƒstw strefy euro nale˝y przede
wszystkim realizacja zaleceƒ EBC dotyczàcych polityki pieni´˝nej (poprzez prowadzenie operacji
otwartego rynku) oraz emisja banknotów na zamówienie EBC.
Dla prawid∏owego wype∏nienia zadania powierzonego przepisami TWE i Statutu, tj. sprawo-
wania polityki pieni´˝nej przez EBC, konieczne by∏o zapewnienie ESBC szerokiego zakresu niezale˝-
noÊci. Jej g∏ówne elementy wzorowane by∏y na rozwiàzaniach obowiàzujàcych w Deutsche Bundes-
banku (du˝a niezale˝noÊç finansowa banku, sposób powo∏ywania w∏adz banku, kadencyjnoÊç cz∏on-
ków organów decyzyjnych banku). Ostatecznie przyj´to, i˝ niezale˝noÊç ESBC ma cztery aspekty:
• niezale˝noÊç instytucjonalna – przejawia si´ przede wszystkim w zakazie przyjmowania
wytycznych, instrukcji, czy te˝ sugestii od osób trzecich przy wykonywaniu zadaƒ na∏o˝o-
nych przepisami TWE i Statutu;
• niezale˝noÊç personalna – okreÊlona w du˝ym stopniu przez tryb powo∏ywania i odwo∏y-
wania cz∏onków kierownictwa banku oraz zapewnienia im odpowiednio d∏ugiej kadencji
(8 lat w przypadku kierownictwa EBC, minimum 5 lat w przypadku prezesów NBC);
• niezale˝noÊç finansowa – polega na trwa∏ym okreÊleniu zasad tworzenia i podzia∏u fun-
duszy banku i wykluczajàcej mo˝liwoÊç wywierania „nacisku” na decyzje banku w kwe-
stiach finansowych;
EUROPEJSKI SYSTEM BANKÓW CENTRALNYCH
5
[ Pobierz całość w formacie PDF ]