europejska strategia bezpieczenstwa, Bezpieczeństwo narodowe, Strategia bezpieczeństwa
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
BEZPIECZNA EUROPA W LEPSZYM ŚWIECIE
EUROPEJSKA STRATEGIA BEZPIECZEŃSTWA
PL
Wstęp
Europa nigdy dotąd nie cieszyła się w takim stopniu jak obecnie dobrobytem, bezpieczeństwem
i wolnością. Przemoc z pierwszej połowy XX wieku ustąpiła miejsca okresowi pokoju i stabilności,
bez precedensu w historii Europy.
Najbardziej przyczyniło się do tego utworzenie Unii Europejskiej. Dzięki niemu zmieniły się
stosunki między naszymi państwami i zmieniło się życie naszych obywateli. Państwa europejskie
są zaangażowane w pokojowe rozwiązywanie sporów i we współpracę za pośrednictwem
wspólnych instytucji. W tym okresie, dzięki stopniowemu upowszechnianiu się praworządności
i demokracji, autorytarne reżimy przekształcały się w bezpieczne, stabilne i dynamiczne
demokracje. Kolejne rozszerzenia zamieniają w rzeczywistość wizję zjednoczonego pokojowego
kontynentu.
Stany Zjednoczone odegrały kluczową rolę w integracji
europejskiej i budowie bezpieczeństwa europejskiego, zwłaszcza
za pośrednictwem NATO. Po zakończeniu zimnej wojny Stany
Zjednoczone zachowały pozycję dominującą jako podmiot
wojskowy. Jednak żadne państwo nie może samo rozwiązywać
dzisiejszych złożonych problemów.
Przed Europą wciąż stoją zagrożenia i wyzwania dla bezpieczeństwa. Wybuch konfliktu na
Bałkanach przypomniał, że wojna nie znikła z naszego kontynentu. W ostatnim dziesięcioleci żaden
region na świecie nie pozostał wolny od konfliktu wojskowego. Większość tych konfliktów miała
charakter wewnętrzny, a nie międzypaństwowy, zaś najwięcej ofiar padło wśród ludności cywilnej.
Jako Unia 25 państw o liczbie ludności
wynoszącej ponad 450 mln, wytwarzając
jedną czwartą światowego produktu
narodowego brutto (PNB) i dysponując
szerokim zakresem instrumentów, Unia
Europejska w sposób nieunikniony jest
graczem globalnym. W ostatnim
dziesięcioleciu siły europejskie zostały
rozmieszczone poza granicami
kontynentu, w miejscach tak odległych jak Afganistan, Timor Wschodni czy DRK. Coraz dalej
idąca zbieżność interesów europejskich i coraz większa solidarność wzajemna UE powoduje, że
jesteśmy wiarygodniejszym i skuteczniejszym podmiotem. Europa powinna być gotowa do
współodpowiedzialności za bezpieczeństwo światowe i budowę lepszego świata.
Jako Unia 25 państw o liczbie
ludności wynoszącej ponad 450 mln,
wytwarzając jedną czwartą
światowego produktu narodowego
brutto (PNB) i dysponując szerokim
zakresem instrumentów, Unia
Europejska w sposób nieunikniony
jest graczem globalnym… powinna być
gotowa do współodpowiedzialności za
bezpieczeństwo światowe i budowę
lepszego świata.
PL
1
Jednak żadne
państwo nie może
samo rozwiązywać
dzisiejszych złożonych
problemów.
I. ŚRODOWISKO BEZPIECZEŃSTWA: GLOBALNE WYZWANIA I GŁÓWNE
ZAGROŻENIA
Globalne wyzwania
Koniec zimnej wojny sprawił, że granice w świecie są coraz bardziej otwarte, a wewnętrzne
i zewnętrzne aspekty bezpieczeństwa są nierozerwalnie związane. Przepływ handlu i inwestycji,
rozwój techniki i upowszechnienie demokracji przyniosły wielu ludziom wolność i dobrobyt. Inni
postrzegają globalizację jako przyczynę frustracji i niesprawiedliwości. Wydarzenia te rozszerzyły
również możliwości wywierania wpływu przez ugrupowania pozarządowe na stosunki
międzynarodowe. Zwiększyły one również zależność Europy od wzajemnie powiązanej
infrastruktury transportowej, energetycznej, informacyjnej i innej, a więc też jej podatność na
związane z tym ryzyko.
Od roku 1990 niemal cztery miliony osób zginęło w wojnach, z czego 90% to ludność cywilna.
Ponad 18 milionów ludzi na całym świecie opuściło swoje domy w wyniku konfliktu.
W wielu krajach rozwijających się ubóstwo
i choroby powodują niewymowne
cierpienia i stają się źródłem poważnych
zagrożeń dla bezpieczeństwa. Prawie 3
miliardy ludzi – połowa ludności świata –
musi wyżyć za mniej niż 2 euro dziennie.
45 milionów umiera co roku z głodu
i niedożywienia. Obecnie AIDS jest jedną z najbardziej niszczących pandemii w historii ludzkości
i staje się przyczyną rozpadu społeczeństw. Nowe choroby mogą się szybko rozprzestrzeniać i stać
się zagrożeniami globalnymi. Afryka Subsaharyjska jest obecnie uboższa niż dziesięć lat temu.
Wwielu przypadkach niewydolność gospodarcza wiąże się z problemami politycznymi
i konfliktami zbrojnymi.
głodu i niedożywienia… AIDS staje się
przyczyną rozpadu społeczeństw…
Bezpieczeństwo jest niezbędnym
warunkiem wstępnym rozwoju.
Bezpieczeństwo jest niezbędnym warunkiem wstępnym rozwoju. Konflikty nie tylko przyczyniają
się do niszczenia infrastruktury, w tym infrastruktury społecznej, ale również zwiększają
przestępczość, wstrzymują inwestycje i uniemożliwiają prowadzenie normalnej działalności
gospodarczej. Wiele państw i wpada w błędne koło konfliktów, zagrożeń i ubóstwa.
PL
2
45 milionów ludzi umiera co roku z
Konkurowanie o zasoby naturalne – w szczególności o wodę – które nasili się w następnych
dziesięcioleciach z powodu globalnego ocieplenia, może przyczynić się do dalszych zawirowań
i ruchów migracyjnych w różnych regionach.
Zależność energetyczna budzi szczególne obawy w Europie. Europa jest największym światowym
importerem ropy naftowej i gazu. Około 50% zużywanej energii pochodzi z importu. Wartość ta
wzrośnie do 70% w roku 2030. Większość importowanej energii pochodzi z Zatoki Perskiej, Rosji i
Afryki Północnej.
Główne zagrożenia
Atak na wielką skalę na którekolwiek państwo członkowskie jest obecnie mało prawdopodobny.
Mimo to Europa staje przed nowymi zagrożeniami – bardziej różnorodnymi, mniej widocznymi i
mniej przewidywalnymi.
Terroryzm
: terroryzm zagraża życiu; pociąga za sobą wielkie koszty; dąży do podważenia
otwartości i tolerancji w naszych społecznościach i stanowi narastające zagrożenie strategiczne dla
całej Europy. Ugrupowania terrorystyczne są coraz lepiej wyposażone, coraz ściślej powiązane
sieciami elektronicznymi i coraz bardziej skłonne do posługiwania się nieograniczoną przemocą,
aby ich działania przyniosły ofiary na masową skalę.
Ostatnia fala terroryzmu ma zakres światowy i jest powiązana ze zbrojnym ekstremizmem
religijnym. Jej przyczyny są złożone. Składa się na nie presja modernizacji, kryzysy kulturalne,
społeczne i polityczne oraz wyalienowanie młodzieży żyjącej w obcych społecznościach. Zjawisko
to pojawia się również w naszym społeczeństwie.
Europa jest zarówno celem, jak i bazą tak pojmowanego terroryzmu: państwa europejskie stanowią
cel i były atakowane. Bazy logistyczne komórek Al Kaidy wykryto w Zjednoczonym Królestwie,
we Włoszech, w Niemczech, w Hiszpanii i w Belgii. Konieczne są zharmonizowane działania na
szczeblu europejskim.
Rozprzestrzenianie broni masowego rażenia
jest
potencjalnie największym zagrożeniem dla naszego
bezpieczeństwa. Reżimy traktatów międzynarodowych i
porozumienia o kontroli wywozu spowolniły
rozprzestrzenianie BMR i systemów jej dostarczania.
Obecnie wkraczamy jednak w niebezpieczny okres, który
otwiera możliwość wyścigu zbrojeń w dziedzinie BMR,
Ostatnio BMR posłużyła
się terrorystyczna sekta
Aum w tokijskim metrze w
1995 roku, rozpylając gaz
sarin. 12 osób zginęło a
kilka tysięcy zostało
rannych. Dwa lata
wcześniej sekta Aum
wypuściła na ulicy w
Tokio zarodki wąglika.
PL
3
zwłaszcza na Bliskim Wschodzie. Postępy w naukach biologicznych mogą zwiększyć siłę
oddziaływania broni biologicznej w nadchodzących latach; ataków przy pomocy materiałów
chemicznych i promieniotwórczych również nie można zlekceważyć. Rozpowszechnienie
technologii rakietowej stanowi następny element niestabilności i może w coraz większym stopniu
narażać Europę na niebezpieczeństwo.
Najgorszy scenariusz zakłada, że w ręce ugrupowań terrorystycznych dostanie się broń masowego
rażenia. W takim przypadku mała grupa mogłaby wyrządzić szkody na skalę uprzednio dostępną
wyłącznie dla państw i armii.
Konflikty regionalne:
problemy, takie jak w Kaszmirze, regionie Wielkich Jezior Afrykańskich
i na Półwyspie Koreańskim, wpływają bezpośrednio i pośrednio na interesy Europy, tak jak
konflikty bliżej jej granic, przede wszystkim na Bliskim Wschodzie. Konflikty zbrojne lub
zamrożone – toczące się również niedaleko od naszych granic – zagrażają stabilności regionalnej.
Niszczą życie ludzkie, infrastrukturę społeczną i fizyczną; zagrażają mniejszościom, podstawowym
wolnościom i prawom człowieka. Konflikty mogą prowadzić do ekstremizmu, terroryzmu
i niewydolności państwa; otwierają możliwości przed przestępczością zorganizowaną. Brak
bezpieczeństwa w danym regionie może pobudzić popyt na BMR. Najpraktyczniejszym sposobem
walki z często nieuchwytnymi nowymi zagrożeniami jest niekiedy rozwiązywanie zadawnionych
konfliktów regionalnych.
Niewydolność państwa:
Złe rządy – korupcja, nadużycie władzy, słabe instytucje i brak
odpowiedzialności – oraz konflikty wewnętrzne niszczą państwa od środka. W niektórych
przypadkach spowodowały one zapaść instytucji państwowych. Somalia, Liberia i Afganistan pod
rządami talibów to najlepiej znane ostatnie przykłady. Zapaść państwa może być związana
z oczywistymi zagrożeniami, takimi jak przestępczość zorganizowana czy terroryzm.
Niewydolność państwa jest alarmującym zjawiskiem, osłabiającym globalny ład; przyczynia się
ona również do niestabilności regionalnej.
Przestępczość zorganizowana:
Europa jest jednym z głównych celów dla przestępczości
zorganizowanej. To wewnętrzne zagrożenie naszego bezpieczeństwa ma istotny wymiar
zewnętrzny: transgraniczny nielegalny handel narkotykami, kobietami, i bronią oraz przemyt
nielegalnych migrantów stanowi dużą część działalności gangów przestępczych. Może mieć
również powiązania z terroryzmem.
PL
4
[ Pobierz całość w formacie PDF ]