Externa, Wykłady z zajęć, espz materialy
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
//-->ExternaDermatica•••••••••••Kwiat arnikiKorzeń żywokostuHerba buglossi - ziele farbownikaKora wierzbyKwiat nagietkaZiele fiołka trójbarwnegoKorzeń łopianuDziegieć sosnowy, brzozowy, jałowcowy, bukowyBalsam peruwiańskiChryzarobinaolej czaulmugrowyHerba Buglossi = Herba Anchusae – ziele farbownika jako dermatoplasticum.Farbownik lekarski–Anchusa officinalis Linne(szwajc./niem. Echte Ochsenzunge,Gebräuchliche Ochsenzunge; fr. Buglosse officinale; ital. Buglossa comune; retorom.Lieunga-bov; ang. Alkanet, Bugloss), z rodziny szorstkolistnych –Boraginaceaejestspokrewniony z żywokostem –Symphytum,żmijowcem –Echium,miodunką –Pulmonaria,ogórecznikiem –Borago,krzywoszyjem –Lycopis,ostrzeniem –Cynoglossuminiezapominajką –Myosotis.Ma podobne właściwości lecznicze jak żywokost, ostrzeń, czykrzywoszyj – pobudza regenerację tkanki nabłonkowej, pobudza ziarninowanie tkanki łącznejwłaściwej, zmiękcza naskórek, poprawia bilans azotowy tkanek, hamuje stan zapalny.Surowcem jestkwitnące ziele farbownika,rzadziejkorzeń farbownika–Herba, RadixAnchusae = Buglossi.Korzeń powinien być wykopywany jesienią lub wiosną, ziele zbieraneod maja do września. Temperatura suszenia do 50 stopni C, w możliwie zacienionym miejscu.Surowiec jest wrażliwy na promienie słoneczne. Przed ekstrahowaniem zawsze rozdrobnić.Korzeń barwi na czerwono, a kwiaty na żółto (roślina barwierska).Farbownik jest rośliną wieloletnią, czasem obumierającą po 2 latach, rosnącą na łąkach,wzgórzach, polanach, zboczach, nieużytkach; rozpowszechnioną w Polsce na niżu i pogórzu,rzadko w górach. W Szwajcarii nie jest rośliną pospolitą, spotykaną głównie w kantonachprzygranicznych (obrzeża kraju).Składniki:alkaloidy pirolizydynowe: cynoglossyna (0,0035% w świeżym zielu), konsolidyna(0,00094% w świeżym zielu), konsolicyna (0,00019% w świeżym zielu); saponinytrójterpenowe (anchusozydy, kwercylikozyd), triterpeny (kwas oleanolowy, ursolowy)cholina, allantoina (1-1,5%), garbniki (6-9%), śluzy, flawonoidy (rutozyd, izokwercytryna,astragalina), L-bornezytol (cyklitol), kwas krzemowy (ok. 3-4%), antocyjany, kwasrozmarynowy.Działanie lecznicze:wzmagające wzrost i odnowę tkanek nabłonkowych, pobudzającepodziały komórek tkanki łącznej i mięśniowej, stymulowanie regeneracji tkanki kostnej ichrzęstnej; przeciwwrzodowe, przeciwzapalne na skórę i błony śluzowe; łagodzące nieżytoskrzeli. Nasila anabolizm.Wskazania:nieżyt przewodu pokarmowego z owrzodzeniami, stany zapalne gardła ioskrzeli, zapalenie płuc, gruźlica, kaszel; ujemny, zapalenie dziąseł, paradontoza, zranienia iodparzenia narządów płciowych, świąd odbytu, zapalenie jelita grubego; suche zapalenieskóry, łupież suchy, zmiany łuszczycowe; zniszczenie lub podrażnienie skóry zabiegamikosmetycznymi; trudno gojące się rany, owrzodzenia podudzi, suche wypryski; ropnie,nadmierna keratynizacja naskórka, oparzenia, odleżyny; obrzęki/zastoje limfatyczne, obrzękwęzłów chłonnych; złamania kości ze stłuczeniem, krwiaki, zapalenie piersi.Sposób użycia:doustnie odwar, do kuracji krótkotrwałych (7-10 dni) 40 g/l wody, gotować10 minut, odstawić na 30 minut, przecedzić. Pić 100 ml 3-4 razy dziennie w razie nieżytuukładu oddechowego i pokarmowego. Przy kaszlu łącznie z glistnikiem, siwcem, maczkiemkalifornijskim, opium lub kodeiną. Można wzbogacić w propolis, miód, sok malinowy.Zewnętrznie do okładów, irygacji, nasiadówek, płukanek, przemywania, maseczek, lewatywy.Okłady z gorącego odwaru na kończyny z zastojem chłonki i powiększone węzły limfatyczne.Maść sporządzać przez ucieranie świeżego ziela z olejem lnianym, tranem i podgrzanymwoskiem pszczelim; ciepłą maść na opatrunki. Można dodać nieco nalewki arnikowej inagietkowej. Także przy obrzękach limfatycznych, stłuczeniach – do odwaru, maści naokłady – dodać arnikę.Doustnie stosować krótkotrwale z uwagi na obecność w surowcu alkaloidówpirolizydynowych.Przeciwwskazania:ciąża, karmienie piersią.Balsam peruwiański – Balsamum peruvianumBalsam peruwiański w czystej formie jest gęstą cieczą ciemnobrunatnej barwy i oprzyjemnym zapachu nieco cynamonowo-waniliowym. Dobrze miesza się z alkoholami itłuszczami, z acetonem. Smak ma gorzki, drapiący. Ciężar właściwy 1,14-1,16. Liczbakwasowa 56-84. Liczba zmydlenia – nie mniej niż 224. Niegdyś popularny składnik lekówdoustnych i dermatologicznych (zewnętrznych). Obecnie rzadko stosowany, ale dostępnynadal w handlu. W Szwajcarii dostępne preparaty zewnętrzne i do inhalacji oparte nabalsamie peruwiańskim. Doustnie podawano balsam peruwiański jako lek wykrztuśny iodkażający drogi oddechowe, w dawce 5-20 g:180 g w formie emulsji z gumamami i syropu,przy przeziębieniu, kaszlu, zakażeniach oskrzeli i gardła, zapaleniu zatok, a nawet gruźlicy.Zewnętrznie w maściach, mazidłach, pastach, kremach jako lek przeciwpasożytniczy przyświerzbie, infekcji Demodex i innymi roztoczami, do odpędzania pcheł i innych owadówpasożytniczych.Leki zewnętrzne zawierają 10-50% balsamu peruwiańskiego. Duży wzrost ceny balsamuperuwiańskiego w okresie międzywojenym spowodował opracowanie substytutów, np.mieszaniny oleju rycynowego z benzoesanem benzylu (w handlu Peruol) i estrembenzoesowym glikolu (w handlu Rostin). Nie były one jednak tak skuteczne jak balsamperuwiański.Balsam peruwiański zawiera w składzie kwasy fenolowe i ich estry, terpeny i polifenole.Głównie są to pochodne kwasu benzoesowego i cynamonowego. Frakcja olejkowa nosinazwę cynameiny i powinno byc jej przynajmniej 56%. Frakcji żywicowej powinno bycokoło 28%. Otrzymywany z drzewa Myroxylon balsamum (L.) Harm. (Papilionaceae=Leguminosae).Roslina występuje w San Salvador, na Cejlonie, Nikaragui, Gwatemalii i naHondurasie. Jedno drzewo może wyprudukować rocznie około 2,5-3 kg balsamu.Balsam odkaża skórę i błony śluzowe. Działa początkowo drażniąco, następnieprzeciwbólowo i znieczulająco, a z dużą domieszką cynameiny – przeciwświądowo.Zmniejsza obrzęk. Przyśpiesza gojenie ran. Poprawia krążenie skórne i podskórne. Dlategobył używany w leczeniu odleżyn i odmrożeń, ponadto w terapii łysienia na tle troficznym.Chrysarobina–Chrysarobinum – Antrarobinum – Araroba depurata, Pulvis Goa–Acidumchrysophanicum- żółty krystaliczny proszek nierozpuszczalny w wodzie, słaborozpuszczalny w gorącej wodzie (2000 cz.), lepiej w chloroformie (400 cz.), eterze,tłuszczach, benzenie, benzynie i w gorącym spirytusie (300 cz.). Otrzymywana z pni drzewAndira araroba.Zawiera antrachinony (antrony i antranole). Działa drażniąco na skórę,odkażająco i redukująco. Stosowana w leczeniu łuszczycy, wyprysków, grzybic ipasożytniczych chorób skóry wywołanych przez bezkręgowce. W formie maści 1-10%.FlogisticaOwoc papryki ostrejNasienie czarnej gorczycyKorzeń chrzanuTerpentynaKamforaGorczyca białaOlejek i spirytus rozmarynowy oraz lawendowy•AntiflogisticaRhizoma Iridis - kłacze kosadźcaKosaciec żółty -Iris pseudoacorus(Iridaceae).Opis.Roślina wieloletnia dorastająca do 30 cm wys.; kłącze grube, rozgałęzione, powykręcane;liście szablaste, zielone lub nieco srebrne; łodyga spłaszczona; kwiaty jasnożółte,długoszypułkowe; owoc - torebka. Kwitnie od maja do lipca. Rośnie na błotach, mokradłach,nad brzegami wód, w zaroślach wilgotnych; pospolity na całym niżu i Podkarpaciu.Do celów leczniczych używać można inne gatunki kosaćców, często uprawiane w ogródkach,np. kosaciec florentyński - Iris florentina o kwiatach żółtych, kosaciec blady - Iris pallida okwiatach niebieskich i kosaciec germański - Iris germanica o kwiatach fioletowych.Surowiec.Surowcem jest kłącze -Rhizoma Iridis,rzadziej liść -Folium Iridisczy kwiat -Flos Iridis,które także zawierają cenne ciała lecznicze.Kłącza wykopuje się na wiosnę lub w jesieni, myje szybko pod bieżącą wodą, kroi w plasterkii suszy w otwartym piekarniku ogrzanym do temp. 60-80oC, potem mieli i przesypuje doszczelnego opakowania. Liście i kwiaty zbiera się w czasie kwitnienia i suszy w normalnejtemp., ale w ciemnym miejscu. Liście można też wysuszyć podobnie jak kłącza, cozapobiegnie stratom wit.C.Skład chemiczny.W liściach, w kłączu i w kwiatach znajduje się glikozyd - irydyna, karotenowiec -violaxantyna, olejek eteryczny -iron, garbniki oraz kwasy i flawonoidy. Ponadto surowcezawierają znaczne ilości śluzu.Kłącze zawiera ok. 0,2% olejku lotnego (beta-iron – 10%), skrobię – ok. 15-20% kw.benzoesowy, kw. tridecylowy, kw. undecylowy i kw. mirystycynowy.W liściach znajduje się dużo wit. C - 200-230 mg/100 g, aminokwasy: alanina, glutamina,walina, dipeptydy i embinina (najwięcej w kosaćcu germańskim - 0,23%).Kłącze kosaćców wykopane w marcu posiada kw. szikimowy, kw. chinowy, kw. fumarowy,kw. mlekowy, kw. jabłkowy i kw. cytrynowy.Działanie.Korzeń działa odkażająco, wykrztuśnie, osłabiająco, silnie uspokajająco i lekko nasennie,odwaniająco, przeciwzapalnie, żółciopędnie, moczopędnie, napotnie i przeciwgorączkowo(słabo). Kwiaty działają przeciwkaszlowo, napotnie, osłaniające (powlekająco), słabomoczopędnie; regulują wypróżnienia.Liście działają podobnie jak kłącze lecz słabiej, ale są dobrym źródłem wit. C, solimineralnych i aminokwasów.Napar: 2 łyżki kłączy, liści lub 3 łyżki kwiatów zalać 2 szkl. wrzącej wody; odstawić na 30minut; przecedzić. Pić 3-4 razy dz. po 100-150 ml; niemowlęta ważące 3-4 kg - 8,5 ml, 5-6 kg- 10,7 ml, 7-8 kg - 15 ml, 3-4 razy dz.; dzieci ważące 9-10 kg - 19 ml, 15-20 kg - 42 ml, 25-30kg - 53 ml, 35-40 kg - 75 ml, 45-50 kg - 107 ml, 3-4 razy dz. Dawniej z kłączy kosaćcawykonywano dla niemowląt smoczki pod nazwą “korzeńfiołkowy",gdyż iron w nich zawartynadaje im zapach kwiatów fiołka wonnego.Wodne wyciągi z surowców mają przyjemny zapach i smak; można je osłodzić miodem.Odwar: 2 łyżki kłączy zalać 2 szkl. wody; gotować 5 minut; odstawić na 20 min.; przecedzić.Pić jak napar.Nalewka kosaćcowa (kosaćcówka) –Tinctura Iridis:pół szkl. kłączy zalać 400 ml wódki;wytrawiać 14 dni; przefiltrować. Zażywać 3 razy dz, po 10 ml. Dzieciom podawać 1 łyżeczkęnalewki w miodzie lub w mleku.Znakomity jest syrop kosaćcowy -Sirupus Iridis:świeże kłącze zmielić w maszynce domięsa; na każde pół szkl, miazgi dać 200 ml wody i gotować to wszystko 5 minut; odstawićna 60 minut; przecedzić. Do wywaru wlać miód (na 200 ml dać 200 ml miodu) i wino lubwódkę czystą (100 ml), sok z cytryny, wymieszać. Zażywać 4 razy dz. po 2 łyżeczki.Przysypka kosaćcowaCutipulvis Iridisna rany, owrzodzenia, nadżerki, opryszczki,rozpadliny skórne, wypryski i zmiany sączące: kłącze kosaćca po wysuszeniu zmielić wmłynku do kawy na drobny proszek. Chore miejsca pudrować 3-4 razy dz. Proszekkosaćcowy można wymieszać z Linomagiem lub Alantanem - zasypką: 1 łyżeczka proszkukosaćcowego + 1 łyżka zasypki, wymieszać starannie. Taką zasypką można pudrować nietylko miejsca schorzałe, ale również - nadmiernie pocące się.Wskazania do stosowania doustnego wyciągów z kosaćca: nieżyty układu oddechowego,kaszel, nadmierna fermentacja jelitowa, wzdęcia, zaparcia, odbijanie, niemiły odór z jamyustnej, nadmierna potliwość nóg i wrastający paznokieć (w obu przypadkach stosowaćkąpiele z dodatkiem wywaru), gruźlica (kłącze hamuje rozwój prątków gruźlicy),przeziębienie, zapalenie gardła, choroba wrzodowa.•Cortex Quercus – kora dębu•Skrobia pszenna, ryżowa, kukurydziana•Lycopodium – zarodniki widłakaZarodniki widłaka – LycopodiumNiegdyś bardzo duże znaczenie w farmacji miały zarodniki widłaka, zwane w niektórychdawnych pracach niesłusznie “nasionami widłakowymi”. Zarodniki mają postać proszkumiałkiego, łagodnego, barwy jasnożótej, bez zapachu i smaku. Proszkiem tym przesypywanotorebeczki na leki (np. woskowane, parafinowane, aby się nie sklejały), przesypywanotabletki, kapsułki, globulki, czopki i pigułki, aby zapobiec ich sklejaniu się w opakowaniu,ponadto czasem jako wypełniacz w proszkach złożonych. Obecnie stosowane w farmacjigalenowej, przy produkcji leków i suplementów nawiązujących do tradycji, czasem wprodukcji proszków do wdychania, ponadto w farmacji krajów Dalekiego Wschodu, przywyrobie pigułek i zasypek. W oficjalnej i współczesnej farmacji (nowoczesnej,wielkoprzemysłowej).Lycopodiumwyszło z użycia ze względu na skalę produkcyjną iwielkie zapotrzebowanie na tego typu składniki pomocnicze.Wewnętrznie podawanoLycopodiumw dawce jednorazowej 0,5-1 g, dziennie nieprzekraczano jednak dawki 4 g.Lycopodiumleczono podrażnienia narządów płciowych,nieżyty układu oddechowego i podrażnienia przewodu pokarmowego. Doustnie stosowanozarodniki w formie emulsji, rzadziej powidełek. Pomagały ponoć przy zatrzymaniumoczu.Podczas sporządzania emulsji zarodniki ucierano z wodą lub naparem ziołowym.Zewnętrznie Lycopodium używano jako zasypki przy mokrych wypryskach i liszajach (zdodatkiem także innych składników), także do posypywania ran.Lycopodiumdziała bowiemabsorbująco, osłaniająco, osuszająco i przeciwzapalnie. Dawniej był również zużywany doprodukcji pudrów dla dzieci (pielęgnacyjnych).Zarodniki pozyskiwano głównie z widłaka goździstego (Lycopodiumclavatum).Kłoskiwidłaka obcinano w lipcu lub sierpniu, w okresie dojrzewania (stają się wtedy żółte). Widłakisą roślinami chronionymi.Zarodniki widłaka zawierają substancje terpenowo-woskowe (polenina = sporonina) – ok.20%, celulozę (2%), lipidy ciekłe i półciekłe (45-50%), kwas widłakowy (kwas tłuszczowyC15H28COOH), kwas jabłkowy, kwas cytrynowy, sterole. Popiół 3%, bogaty w glin. Lipidyzawierają glicerydy kwasów tłuszczowych: palmitynowego, stearynowego,dwuoksystearynowego, olejowego i linolowego.Lycopodium był cennym surowcem, dlatego fałszowano go pyłkami roślin, np. pałki wodnej,leszczyny, sosny.GalasyKłącze pięciornika kurze zieleLiść szałwiiGoździkiKwiat rumiankuMirraResina Benzoe- Żywica benzoesowaZiele świetlikaMirra, olejek mirrowy – Myrrhae, Oleum MyrrhaeMirra –Resina Myrrhaema postać grudek lub proszku barwy kremowej, kremowo szarej,brązowo-brunatnej lub brunatnej. Jest gumożywicą (Gummiresina). Obecnie w handlu możnaspotkać również naturalny olejek mirra (Oleum Myrrha), który uzyskuje się z żywicymirrowej. Mirra zawiera 35-40% żywicy, 3-6% olejku eterycznego (rzadko 10%) oraz gumy(50-55%). Składnikami żywicy są trójterpeny, kwasy trójterpenowe i fenole. Dawniejwyróżniano frakcje w żywicy, które określano nazwami: fenolo-herrabomirrol, heeraborezen,kwasy alfa-, beta- i gamma- koniforowy, kwasy alfa- i beta-heerabomirrolowy. Do
[ Pobierz całość w formacie PDF ]