etyka społeczna wykłady, Etyka społeczna
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Etyka społeczna
opr. Slytheringirl
1
Etyka
– zagadnienia dotyczące moralności, moralność wynika z potrzeb.
Etyka
– dyscyplina naukowa, wyodrębniona z filozofii (dział filozofii). Nazwa pochodzi od
greckiego
ethos
– obyczaj, lub
ethicos
– obyczajowy. Nazwę tę wprowadził Arystoteles.
Przedmiotem badań etyki jest moralność.
Etyka – nauka.
Moralność – przedmiot badań etyki.
Etykę można podzielić na:
a)
Opisową (deskryptywną)
– zajmuje się tylko opisem zjawisk, które obserwujemy w
rzeczywistości społecznej. Na podstawie ankiet, obserwacji, rozmów stara się odkryć,
co ludzie uważają za dobre lub złe.
Nie ma tu oceny jest tylko opis. Nie ma
wskazówek jak należy postępować.
b)
Normatywną (preskretywną)
– ustala normy zachowania. Określa, co należy robić.
Ustala systemy etyczne.
Udziela rad i wskazówek jak powinniśmy się zachowywać.
Szczególna rolę odgrywa tu pojęcie wartości. Stara się określić najwyższe dobro.
c)
Metaetykę
– logiczna analiza języka etyki i metodologia. Bada, czym jest słuszność
naszych działań. Zastanawia się, czym jest sama etyka., co decyduje o tym, że nasze
osądy uważamy za słuszne lub niesłuszne.
Tutaj definiuje się pojęcia (dobro, zło,
słuszność itp.)
.
Te 3 działy składają się na etykę ogólną.
Etykę można tez podzielić na działy specjalne, zajmujące się konkretnymi sferami życia
człowieka. (Etyka medycyny, polityki, mediów itp.)
Etyka normatywna a teologia moralna
Etyka normatywna
– umożliwia formowanie ocen moralnych na gruncie rozsądku. Nasz
rozum jest wskazówką, która kieruje naszymi decyzjami.
Teologia moralna
– odwołuje się do objawienia i tradycji religijnej.
Theos
– Bóg
Logos
– nauka
Zasady moralne, którymi się posługujemy muszą być zgodne z wola Boga.
Obecna jest
zasada wzajemności
– traktuj innych tak, jak chcesz by ciebie traktowano. Kochaj bliźniego
swego jak siebie samego. (Nakaz Boga).
Osądy moralne – etyka normatywna zajmuje się ich badaniem.
FAKT
STANDARD MORALNY
OSĄD
MORALNY
Standardy moralne
– coś dorozumianego. Są uznawane za słuszne bez konieczności
udowadniania, że takie są
Standardy moralne dzielimy na:
a)
Normy moralne
– konkretne oczekiwania w stosunku do określonego zachowania.
Dotyczą także sfery naszego świata wewnętrznego; naszych myśli, dążeń, motywów,
naszego postępowania. Sankcją nie jest tylko osąd opinii publicznej, ale też osąd
naszego sumienia.
Etyka społeczna
opr. Slytheringirl
2
b)
Wartości
– bardziej ogólne oczekiwania świadome bądź nieświadome. (Nieświadome
– zinternalizowane – bardzo mocne).
Wartości to abstrakcyjny obraz czegoś, co człowiek uważa za słuszne, warte naszego
wysiłku, pożądane. Jest to coś, co ma dla nas znaczenie.
Wartości dzielimy na:
a)
Autoteliczne
– stanowią cel sam w sobie. Są ważne z racji swego istnienia.
b)
Instrumentalne
– stanowią
Ale także na:
a)
Uznawane
– jesteśmy przekonani o ich słuszności.
b)
Wyznawane
– deklarowane słownie przed innymi; nie zawsze je wyznajemy.
c)
Realizowane
– te, którymi kierujemy się w rzeczywistości, w życiu.
Standardy moralne dot. spraw o poważnych konsekwencjach dla dobra ludzi, zwierząt i
otoczenia naturalnego. Nie są ustanowione i nie mogę być zmieniane przez władzę prawną.
Obowiązują a nawet ulegają wzmocnieniu pomimo ich naruszania. Powinny brać górę nad
indywidualnymi korzyściami. Przyjmują, że wszyscy ludzie są równi i maja takie same
prawa.
Kiedy człowiek dokonuje osądów moralnych odwołuje się do wartości moralnych.
J. Teichman
Etyka humanistyczna
– szacunek dla ludzkiego życia.
a) Ludzkie życie jest wartością sama w sobie. Jest ono święte w sensie religijnym i
świeckim.
b) Istoty ludzkie maja pewne przyrodzone prawa.
Każdy kierunek etyczny powinien uwzględniać te dwa prawa.
Koncepcje elementarnych norm moralnych.
Istnieją pewne normy, które możemy zaobserwować niezależnie od okresu historycznego,
kultury, czy społeczeństwa. Są to:
a) Normy chroniące istotne więzi społeczne, bez których społeczeństwo nie mogłoby
istnieć. (Nakaz poszanowania życia ludzkiego, poszanowania własności prywatnej).
b) Normy określające postępowanie człowieka w typowych, powtarzających się
sytuacjach. (Obowiązek opieki rodziców nad dziećmi, obowiązek dotrzymywania
umów).
c) Zalecenia rozwijania pewnych predyspozycji osobowościowych, talentów, zdolności,
które są uznawane za cenne, wartościowe. (Cierpliwość, pracowitość, odwaga).
4 Koncepcje pluralizmu moralnego
1)
Pluralizm radykalny
– poglądy ludzi na temat słuszności i niesłuszności etycznych nie
dadzą się pogodzić. Pluralizm oznacza tak skrajne różnice, że społeczeństwa nie mogłyby
istnieć.
2)
Pluralizm uzasadnień moralnych
– zgoda na istnienie elementarnych norm moralnych.
Natomiast normy te mogą być uzasadnione w różny sposób. Morderstwo jest złe, ale mogą
być różne uzasadnienia – humanizm, obawa przed karą.
3)
Pluralizm czynów
– nawet, jeśli istnieją podstawowe normy moralne, to w konkretnych
sytuacjach mogą występować różnice w refleksji etycznej. Morderstwo – w afekcie, z zemsty,
dla przyjemności – różna ocena słuszności czynu.
Etyka społeczna
opr. Slytheringirl
3
4)
Pluralizm samorealizacji
– ludzie mają wolność wyboru wartości i stylów życia i jest
możliwe wiele tych wyborów w ramach elementarnych norm moralnych.
L. Kohlberg
– Rozwój moralny człowieka
Rozwój moralny jest ściśle powiązany z rozwojem psychicznym.
3 poziomy rozwoju moralnego
1)
Poziom prekonwencjonalny.
a) Posłuszeństwo i kara – posłuszeństwo wobec autorytetu. Autorytet – ten, kto ma
władzę karania. Chęć unikania kary.
b) Indywidualizm i wzajemność – uzyskanie jak największego dobra w wyniku
indywidualnej decyzji. Wymaga to uznania praw innych ludzi. Trzeba dać coś z
siebie, by coś otrzymać. Chęć zdobycia nagrody.
2)
Poziom konwencjonalny.
a) Konformizm międzyludzki – moralność dobrego kolegi. Oczekiwania innych wobec
naszego postępowania. Postępować słusznie to znaczy spełniać oczekiwania
najbliższego otoczenia. Człowiek dąży do zrozumienia, czym są normy moralne.
Poznaje je i zauważa, że nie wszystkie da się ze sobą pogodzić. „Wczuj się w moją
sytuację”.
b) System społeczny – moralność jest postrzegana jako sposób odgrywania określonych
roli w systemie społecznym. Głównym motywem działania jest dążenie do utrzymania
społeczeństwa jako całości instytucji społecznych.
3)
Poziom postkonwencjonalny
– poziom autonomii zasad i norm moralnych.
a) Społeczny kontrakt (umowa społeczna) – pojawia się indywidualna refleksja moralna i
rosnąca niezależność od reguł, obowiązków nakładanych przez społeczeństwo. Ceni
się pewne wartości (życie, wolność) nawet wtedy, gdy nie są one chronione przez
prawo. System etyczny budujemy na podstawie własnych indywidualnych praw.
„Najwięcej dobra dla jak największej grupy osób”.
b) Uniwersalne zasady etyczne – istnieją pewne uniwersalne zasady etyczne, które
wszyscy powinniśmy respektować. Są one pierwotne względem norm prawnych i
obowiązków instytucjonalnych. Zdolność przyjmowania przez jednostkę punktu
widzenia 2 strony bez zmiany osądu moralnego. (Ukradłeś i jest to złe, ale jeśli ja bym
był w twojej sytuacji to jakbym ukradł to nie byłoby to złe).
Dylemat Jana (Hańca) – Czy może ukraść lekarstwo dla chorej żony, jeśli nie ma kasy?
Pochodzenie etyki
a) Mity – charakterystyczny dla chrześcijaństwa. Istnienie norm etycznych –
konieczność doprowadzenia naszej niedoskonałej natury do zgodności z wolą Boga.
b) Koncepcja umowy społecznej, koncepcja prawa naturalnego – koncepcja opisana
przez Greków, Tomas’a Hobbes’a. Etyka – narzędzie egoistycznej roztropności.
Egoistyczne jednostki działają konsekwentnie przy użyciu rozumu, by zdobyć jak
najwięcej. Kontaktujemy się z innymi i powstają konflikty. W celu regulacji zasad
wzajemnego oddziaływania z innymi egoistami powstały normy etyczne.
Etyka w małych społecznościach
- Samouspołecznienie – chęć życia w grupie.
- Poszanowanie dla życia ludzkiego jako wartość uniwersalna.
Etyka społeczna
opr. Slytheringirl
4
- Zasada wzajemności – funkcjonalna konieczność (cel praktyczny) zapewniająca relacje
miedztludzkie.
- Strach przed chaosem - potrzeba zachowania porządku.
- Częste występowanie w nich pewnych założeń teologicznych.
Etyka jako środek do realizacji celów.
W dużych społecznościach - moralność jako cel sam w sobie a nie środek do osiągnięcia celu.
4000 l p. n. e. – starożytny Bliski Wschód, Mezopotamia i Egipt, wynaleziono pismo.
Mezopotamia
Władca był powołany w sposób boski. Łączono władzę boską z ziemską.
Powinności władcy:
a) Wspieranie dobrobytu poddanych.
b) Zapewnienie sprawiedliwości.
c) Eliminowanie zła i niegodziwości, by silny nie mógł uciskać słabego.
Sprawiedliwość jest to rzecz uczciwa.
Sprawiedliwość w ekonomii.
Podstawy etyki pracy – człowiek wypełnia swoje przeznaczenie przez służbę i
wierność obowiązkom na niego nałożonych.
Nie było zasady równości między ludźmi – klasy społeczne. Nierówność między
płciami. Prawo bardziej chroniło arystokrację i mężczyzn.
Rodzina to naczelna komórka społeczności – ojciec głową rodziny.
Kodeks Hammurabiego z Babilonu
Egipt
BOGOWIE
LUDZIE
ZWIERZĘTA,
OBCOKRAJOWCY
Życie wartość nadrzędna. Szacunek dla życia ludzi i zwierząt. Zakaz okrucieństwa w
stosunku do zwierząt, ale przyzwolenie na ich jedzenie.
Wiara w życie po śmierci i sąd za złe uczynki – najskuteczniejsza motywacja do
respektowania wartości akceptowanej społecznie.
Zachowanie zwłok pozwala odrodzić się w przyszłym życiu.
Fundamentem postępowania było słowo
ma’at
– sprawiedliwość, norma, prawda,
dobro, słuszność.
Ma’at –
było ustanawiane przez bogów a strzeżone przez faraonów.
Podkreślano przestrzeganie przepisów w celu osiągnięcia sukcesu w życiu.
(Gospodarka, admininstracja).
Podstawowa komórka to rodzina.
Ojciec – Żona lub kilka żon – Dzieci
Własność dziedziczona po linii żeńskiej. Po śmierci matki dziedziczyła córka. Wysoki
status kobiet. Małżeństwa kazirodcze – ojciec z córką po śmierci matki. W ten sposób
utrzymanie majątku.
Przestępstwa
- Bluźnierstwa.
- Sprawianie bólu, cierpienia, zabicie.
- Kradzież.
- Masturbacja, nielegalne stosunki seksualne.
Etyka społeczna
opr. Slytheringirl
5
Wielkie tradycje etyczne czerpią założenia etyczne z religii.
Etyka:
1)
Indyjska (Hinduizm)
2)
Chińska (Konfucjonizm)
4)
Żydowska (Islam)
5)
Islamska (Muzułmanizm)
6)
Chrześcijańska
Katolicka (św. Tomasz z Akwinu)
Protestancka
Hinduizm
Jest to zróżnicowana religia, brak dogmatów wiary, występuje wiele szkół pod
kierownictwem Guru. Nie ma jednej osoby – założyciela religii, brak postaci wiodącej.
Założenia:
Religia politeistyczna
Tendencje monoteistyczne – poszukiwanie jednego, najwyższego Boga
Etyka indyjska zajmuje się dążeniem do moralnie dobrego życia, oraz poszukiwaniem
reguł, które mogłyby to moralne życie stworzyć
Najwyższe dobro to harmonia ładu kosmicznego i naturalnego, w którym zawiera się
życie ludzkie. (Organiczna jedność natury i człowieka).
Dobro najwyższe można osiągnąć tylko wówczas, gdy wszyscy ludzie korzystają z
dóbr danych nam przez kosmos
Naturalny porządek świata tworzony przez dobre czyny, postępowanie, którego celem
jest dążenie do dobra uznane jest za obligatoryjne (obowiązkowe)
Ład społeczny i moralny określany jest pojęciem
DRAHMA
– jest on zbieżny z
ładem naturalnym i kosmicznym.
DRAHMA
– prawa natury i prawa moralne
Dbałość o naturę – zachowanie ładu kosmicznego, naturalnego i społecznego
Życie zgodne z
DRAHMA
to życie moralne – polega ono na „zrozumieniu
podstawowego założenia: zrozumieniu naszej jedności ze światem i wszystkim, co
istnieje. Cała rzeczywistość stanowi jedność a różnorodność zjawisk obserwowanych
to tylko ułuda”. Człowiek powinien uwolnić się od iluzji różnorodności zjawisk. Moje
Ja stanowi tylko manifestację Ja Całkowitego.
Podobieństwo do chrześcijaństwa
– „kochaj bliźniego swego, jak siebie samego” –
bo ty jesteś tym bliźnim.
Okresy:
1)
Etyka braministyczna
(1500 – 800 l.pne)
a) Podział kastowy społeczeństwa. Każda kasta inne zadania i obowiązki.
-
bramini (kapłani)
– religia i nauczanie
-
kszatrija (władcy, rycerze)
– elita polityczna i militarna
-
wajśja (kupcy, rolnicy)
3)
Buddyjska
[ Pobierz całość w formacie PDF ]