ernst nowyskrypt-wersja0910, Prawo, Cywilne, Cyw 1
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Podstawowewiadomościorozwiązaniukazusów
egzaminacyjnychwprawiecywilnym
Przyostatecznymrozstrzygnięciusprawydlasąduistotnesątylkotefakty,którealbozgórybyły
bezsporne,albozostałyudowodnione.Takiwłaśniestanfaktycznyzawierająkazusyomawianena
zajęciachorazwystępującenaegzaminie.Zastanfaktycznyegzaminowanywinienprzyjmować
jedynie to, co zostało podane w kazusie, jako że tylko to można uznać za bezsporne lub
udowodnione. Tym samym należy ograniczyć rozważania i odpowiedzi do stanu prawnego
objętegozakresemfaktycznymkazusu(tzn.niepowinnosięrozpatrywaćproblemówniezawartych
wstaniefaktycznym).
Jeślinaprzykładwkazusieniemamowyotym,żedłużnikzapłacił,tonależyprzyjąć,żetegoniezrobił.
Abyrozwiązaćkazus,należynajpierwzapoznaćsięwcałościzestanemfaktycznym,ajeślijeston
skomplikowany,powinnosięzanotowaćnajistotniejszedane.Gdywystępująwnimwięcejniżdwa
podmioty,wskazanejestsporządzenieszkicuprawnychzachowaństronsporu.
1
egzamincałościowy
I.Analizakazusówwprawiecywilnym..........................................................................................1
II.Stanfaktyczny.............................................................................................................................1
III.Trzyrodzajezadań(pytań)........................................................................................................2
IV.Uporządkowaniestosunkówprawnychprzypytaniachotwartych...........................................2
V.Określenieprogramuanalizyroszczenia....................................................................................3
1.Wprowadzenie........................................................................................................................3
2.Podaniepodstawyprawnej......................................................................................................4
3.Formułowanieabstrakcyjnychprzesłanekdanejpodstawyprawnej......................................6
VI.Określenieprogramuanalizywprzypadkupytańoustaleniesytuacjiprawnej........................7
VII.Subsumpcja.............................................................................................................................8
VIII.Przykład:(prosty)kazusijegorozwiązanie...........................................................................9
III.Trzyrodzajezadań(pytań)
Samstanfaktycznytotylkopewnahistoria,natomiastzadanie,doktóregoanalizyprzedstawione
faktymająbyćpodstawą,wynikazpytanialubpytańzwiązanychzkazusem.Wartozapoznaćsięz
niminawetprzedlekturąsamegostanufaktycznego,abywiedzieć,nacozwracaćuwagę.Niema
mianowiciesensuopowiadaćoproblemachzawartychwstaniefaktycznym,któreegzaminującego
(względnieklienta,sądu)nieinteresują.
Zadaniakazusowenaegzaminiemożnapodzielićnatrzygłównerodzaje:
I.Analizakazusówwprawiecywilnym
Wkonkretnychsytuacjachdniacodziennegoosobypodejmująceróżnorakiedecyzjepowinny
kierować się przepisami prawa, prawnik zaś, udzielając pomocy prawnej, ma za zadanie
minimalizowaćryzykowystąpieniawprzyszłościpotencjalnychkonfliktów(np.przezodpowiednie
formułowanie umów, proponowanie odpowiedniej konstrukcji stosunku prawnego itp.). Gdy
dojdzie już do sporu, prawnicy powinni przygotować odpowiednią argumentację opartą na
obowiązującymprawie.Ztegowzględumusząposiadaćumiejętnośćstosowaniaprawaoraz
przedstawianiaproponowanychprzezsiebierozwiązańwzrozumiałymjęzyku.Jakoprzygotowanie
doprzyszłejpracyprawnikasłużąćwiczeniazkazusami.
1.pytanieotwarteoocenęogólnejsytuacjiprawnejosóbwystępującychwkazusie(zbliżonedo
perspektywyprawnikówudzielającychklientompomocyprzedrozpoczęciemprocesusądowego),
2.pytanieoroszczenie(zbliżonedoperspektywysędziego,którymaorzekaćopowództwieo
świadczenie),
3.pytanie„dydaktyczne”oocenękonkretnejsytuacjiprawnej(zbliżonedoperspektywysędziego
przypowództwachoustalenie).
Przykażdymrodzajupytaniawymaganebędziewkońcudokonaniesubsumpcjistanufaktycznego
podnormyprawne.Różnenatomiastsąstwierdzenia,którychnależydokonaćprzedrozpoczęciem
właściwejsubsumpcji.
II.Stanfaktyczny
Każdykazusomawianynazajęciachzprawacywilnegozawieraopisstanufaktycznego,awięc
pewnejsytuacjiżyciowej.Częstobywatak,żewpostępowaniusądowymstronyprzedstawiają
różnewersjezdarzeń.Stronawywodzącazpewnegofaktukorzystnedlasiebienastępstwamusi
udowodnićjegoprawdziwośćwrazie,gdybydrugastronamuzaprzeczała.Taknaprzykład
pozwany,którypowołujesięnato,żeroszczeniepowodawygasło,ponieważświadczeniezostało
wykonane, musi w przypadku zakwestionowania przez powoda wykonania świadczenia
przedstawićodpowiedniedowody(np.:dowódzeświadkówczyzdokumentów).Wsytuacjizaś,
gdyzarównopowód,jakipozwanysązgodnicododanegofaktu,nieprowadzisiępostępowania
dowodowego.
IV.Uporządkowaniestosunkówprawnychprzypytaniachotwartych
Częstozdarzasię,żeklientprzedstawiaadwokatowilubradcyprawnemustanfaktycznyiprosigo
oocenęsytuacjiprawnej.Klientchcesiętakżedowiedzieć,czymożeżądaćczegośoddrugiej
stronysporu,czyteżtoonamatakieprawowzględemniego.
2
Abyokreślićsytuację,prawnik,któ
remuzostanieprzedstawionystanfaktyczny,będziemusiałpostawićsobienastępującepytania
dotyczącestronkonfliktu:
Ktomożesiędomagać?
Czego?
Odkogo?
1
UWAGA!Nn.skryptwyrażaosobistepoglądyautora.Niestanowiautoryzowanej
wypowiedziKatedryPrawaCywilnegoUJ!
Por.takżewstępdoF.Zoll/J.Czyszek/S.Czyszek/U.Ernst,Prawocywilne.Częśćogólnai
zobowiązania.Kazusyzrozwiązaniami,Warszawa2009.
1
2
Por.Radwański,PrawoCywilne,CzęśćOgólna,§1nb.201i.n.
2
Pytanie otwarte o ocenę sytuacji prawnej zakłada, że należy badać wszystkie uprawnienia
wszystkichosóbwystępującychwdanymstaniefaktycznym.Częstooznaczatokonieczność
analizyróżnychroszczeńjednejosobywstosunkudodrugiej,np.czykupującymożesiędomagać
przyumowiesprzedażywydaniatowarualbo/iodszkodowaniazaniewykonanielubinnegorodzaju
naruszenia zobowiązania. Należy także sprawdzać roszczenia, które powstają dopiero po
wykonaniuuprawnieniaprawnokształtującego.Jeślinp.jednazestronzłożyłaoświadczeniepod
wpływembłędu,tonależytakżebadać,czypozłożeniuewentualnegooświadczeniaouchyleniusię
odskutkówprawnychoświadczeniamogłabysiędomagaćzwrotuwykonanegojużświadczenia.
Zakładając,żewkazusiewystępujądwieosoby,AiB,strukturaopinii(czylirozwiązaniakazusu)
możezatemwyglądaćtak:
I.RoszczeniaAwzględemB
ozapłatęceny
II.RoszczeniaBwzględemA
1.owydanietowaru
2.oodszkodowaniezaniewykonanie
3.oodszkodowaniezinnenaruszeniezobowiązanie
„Kazus:9letniDarekjedziewKrakowietramwajembezbiletu.KiedyDarekdojeżdżadocelu,kontrolerżąda
okazaniabiletu;kiedyzaśokazujesię,żeDarekgoniema,żądazapłatyzabilet.Czyroszczenieozapłatęzabilet
jestzasadne?
(Uwagaautorakazusu:Napotrzebyegzaminunależysprawdzaćtylkoprzepisyprawaprzewozowego)”
„RoszczenieprzedsiębiorstwatramwajowegowobecDarkaozapłatęzabilet
PodstawąprawnąroszczeniamożebyćumowaprzewozumiędzyDiMPK,art.774kc
Jakoprzesłankinależysprawdzać:
1.ZawarcieumowyprzewozupomiędzyDarkiemiprzewoźnikiem,
2.BraknieskutecznościzewzględunawiekDarka
a)Umowazawartawdrobnychsprawachżyciacodziennego
b)Umowawykonana”
Pierwsze zdanie używa czasownika „może” dlatego, że dopiero sprawdzenie przesłanek ma
wykazać,czyroszczenienapowoływanejpodstawierzeczywiścieprzysługuje.Niemożnazatem
jużnawstępiemówić:„Podstawąprawną jest..”.Drugiezdanienatomiastzawierarodzajspisu
treścilubprogramupracydoanalizy,którejnastępniebędzietrzebadokonać.
Następniekażderoszczenienależyanalizowaćtaksamo,jakprzypytaniachoroszczenia.
2. Podanie podstawy prawnej
Źródłemroszczeńmogąbyćczynnościprawne,głównieumowy(„excontractu”)lubnormy
prawne, które niezależnie od zaistnienia czynności prawnej dają uprawnienia („ex lege”).
Przygotowującsiędorozwiązywaniakazusów(wmyślachinapodstawieszkicu)należyprzejrzeć
ustawę.Tylkoniewielkaczęśćustawowychprzepisówzawierapodstawyroszczeń,większośćz
nichstanowijedynienormypomocnicze.Podstawymożnarozpoznaćpotym,żewnichjedna
stronamożesięoddrugiejczegoś„domagać”(np.:art.182§2k.c.)lub„żądać”(np.:art.186)albo,
żejednejstroniecoś„przysługuje”(art.222§2k.c.).
Pytaniekazusowemożebrzmiećnp.„KaroldomagasięodPawłazwrotuzapłaconejceny.Czy
słusznie?”albo„KatarzynadomagasięodPaulinyodszkodowaniawwysokości1000,złza
poniesionestraty.”Wówczasjakopodstawaroszczeniamogązostaćwziętepoduwagętylkotakie
przepisy,wktórychwystępujątakiesamesformułowania(wpierwszymprzykładziebyłbytoart.
494kc,niezaśart.471).Coinnego,jeżeliwymaganajestnaprzykład„zapłata”pewnejkwoty.
Studenciniekiedybłędnierozumiejązadaniepodaniapodstawyroszczeniaprawokształtującegoi
podająjako„podstawę”przepis,któryuważajązanajważniejszydlaanalizykazusu.
JeślinaprzykładAiBzawarliumowęsprzedaży,kupującyBuchyliłsiępotemodskutkówoświadczeniawoli,a
sprzedawcaA–nieuznająctegouchylenia–nadaldomagasięzapłatycenysprzedaży,tojakopodstawę
roszczenianależypodaćnieart.84,86czy88k.c.,tylkosamąumowęsprzedaży(art.535k.c.).Przepisy
dotycząceuchyleniasięodskutkówoświadczeniawolinależypodaćpóźniej,przydokonywaniusubsumpcji–i
wtedytrzebabadać,czyroszczeniezapłatycenyprzysługujelubnie.
Wjakiejkolejnościnależysprawdzaćpodstawywkodeksie?Pierwszeństwowkształtowaniustosunkówprywatno
prawnychmawolastron,przedewszystkimwięcnależysięzastanowić,czyzostałazawartajakaśumowa,ajeżelitak,
tojakieprawazniejwynikają(roszczenia„excontractu”)–przyuwzględnieniuprzepisówustawowych.Dopierow
przypadkubrakuumowybierzesiępoduwagępodstawyroszczeń„exlege”:najpierwte,którezakładająstosunki
podobnedoumowy,takiejakroszczeniawynikającezprowadzeniacudzychsprawbezzlecenialubz culpain
contrahendo,następnietewynikającezczynuniedozwolonegoipodobnych(„exdelictu”)iwkońcutewynikającez
bezpodstawnegowzbogacenia.
V.Określenieprogramuanalizyroszczenia
1. Wprowadzenie
Gdyjednazestronwypierasiębądźkwestionujeswojeobowiązki,oponentmożeskierowaćdo
sądu powództwo o świadczenie. Zgodnie z zasadami procesu cywilnego powód ma wtedy
obowiązekokreślić,czegoorazodkogosiędomaga.
Zadaniemsądujestrozstrzygnięcienieosytuacjiprawnejwdanejsprawieogólnie,lecztylkoo
tym,czypowodowiprzysługujekonkretneroszczenie,naktóresiępowołuje,czynie.Tozadanie
jestzatem,wzakresieprzebadaniamateriałufaktycznego,znaczniebardziejograniczoneniżpraca
przygotowawcza przeanalizowania faktów, którą musi wykonać prawnik przygotowujący dla
klientapowództwo.
Decyzjaoroszczeniumusisięopieraćnaprawie,tzn.roszczenieprzysługujetylkowtedy,kiedy
istniejedotegopodstawaprawna,czylinormaprawnastanowiąca, żeroszczenieprzysługuje,
jeślisąspełnionejejprzesłanki.Niemainnejlogicznejmożliwościustalenia,czyroszczenie
przysługuje,niżanalizowanieposzczególnychwynikającychzprawapodstawpodkątemtego,czy
ichprzesłankisąspełnione.
Opinia(rozwiązanie)oroszczeniupowinnazatemmiećtakąstrukturę:
najpierwnależypodaćanalizowanąpodstawęprawną,potem
wymienićjejprzesłankiipotem
sprawdzać,czysąspełnione,czynie.
Jeślijednazprzesłanekniejestspełniona,toroszczenienatejpodstawienieprzysługuje.Wtym
przypadkunależypokoleianalizowaćjeszczeinnestosownepodstawy.
Początekrozwiązaniamożewyglądaćtak:
3
4
Powołującprzepisyniewystarczypodaćjedyniedanyartykuł,alejeślizawieraonparagrafy,to
należypodaćrównieżkonkretnyparagraf(§).
Jeśliwstaniefaktycznympojawiająsięwięcejniżdwieosoby,wskazanejestokreślićwyraźnie
stronytransakcji(jeślinp.obokstronwystępujeprzedstawicielalbojeśliudzielonoporęczenialub
odstąpionoodwierzytelności).
Podstawyroszczeń
Z czynno
ści praw
nej
zustawy
konstytu
tywneorze
czenia
sądowe
zumowy
z jedno
stronnej
czynności
prawnej
zculpaincontrahendo,art.72§2kc,
zprowadzeniacudzychsprawbezzle
cenia,art.752kci.n.
zczynuniedozwolonego,art.415kc
i.n.,
z bezpodstawnego wzbogacenia, art.
405kci.n.(np.przesunięciemajątkowe
beztytułu),
inne.
rozwód,
zniesienie
współwła
sności
3. Formuğowanie abstrakcyjnych przesğanek danej podstawy prawnej
Ustawawymieniaprzesłankidlaróżnychuprawnień,któredlawiększejprzejrzystościpowinny
zostaćnajpierwprzedstawioneabstrakcyjnie.
Studentmożemiećkłopotztym,jakdokładnieokreślićprzesłanki,ponieważwieleprzesłanekzawierakolejne
przesłanki.
Naprzykład:Uchyleniesięodskutkówprawnychoświadczeniawolizgodniezart.88k.c.wymaga:
1.oświadczeniawolizłożonegoinnejosobiepodwpływembłędulubgroźby,
2.pisemnegooświadczeniawoliouchyleniu,
3.dochowaniarocznegoterminuokreślonegowart.88§2k.c.
Rozpatrującwnikliwiejtenartykuł,okazujesięjednak,żedokładniejszejdefinicjibłęduigroźbywnimbrak(są
zawartewart.84k.c.i86k.c.).
Najlepszywydajesięwybórsformułowanianajbardziejzwięzłego,ponieważstudentpodczasegzaminumamałoczasu,
aitakmusidokładnierozpatrzyćwszystkieprzesłankipóźniejwsubsumpcji.Wymienienieprzesłanekniepowinno
jednakbyćtakogólne,bywrozwiązaniukażdegokazusuzawartebyłytesamepunkty(np.:tylko„umowazawarta,
umowaważna”).Polecasięwzwiązkuztymwymienićhasłatak,abyczytelnikwiedział,jakichrozważańmoże
spodziewaćsiępodsubsumpcją.
Wtensposóbstudentmożeszybkoudowodnić,żepotrafisensownieuporządkowaćdługiiskomplikowanystan
faktycznyzawartywkazusie.
Jakoogólnyschematmożnaprzyjąć:
Roszczenia
1.Powstanieroszczenia
2.Brakwygaśnięciaroszczenia
3.Nabycieroszczeniaodinnejosoby/brakzbyciaroszczeniainnejosobie
4.Możliwośćdochodzeniaroszczenia
Jeślichodzioumowy,zasadniczymźródłemprawiobowiązkówznichwynikających są
uzgodnieniastron.WtymwypadkuwystarczypodpunktemAokreślićumowę.Przyumowach
nazwanych(czyliwymienionychwtytułachXI.i.n.księgitrzeciejk.c.albowodrębnychustawach)
wartododaćwnawiasienormę,wktórejopisanyjestkonkretnyobowiązek.
Zestawienie przepisów, które należy cytować przy podaniu podstawy, jest najdłuższe, gdy dotyczy roszczeń
wynikającychznienależytegowykonaniaumowyalbo/iodstąpieniaodniejprzezjednązestron(por.np.art.494kc).
Wtymprzypadkuuprawnionyniedochodzipierwotnychświadczeń,tylkopraw,któreprzysługująmunp.dlatego,że
dłużnikniewykonałwodpowiednimczasiealbowewłaściwysposóbzobowiązania.Tunależypodaćprzepis
określającypodstawęroszczenia/uprawnieniaprawokształtującego,ewentualniewrazzprzepisemokreślającym
umowęczystosunekprawny(np.art.471wzw.zart.535kc,art.560kc,art.494kcwzw.zart.535kc).
Podstawyroszczeńzumowy
Wierzyciel domaga się
zachowania dłużnika
obok/zamiastzachowania
pierwotnie uzgodnionego
wumowie.
Wierzyciel domaga się zachowania dłużnika,
jakiezostałopierwotnieuzgodnionewumowie
Pytanie kazuso
we:
„...Czy Antoni
może wymagać
od Błażeja
zapłatyceny?”
Pytaniekazusowe:
„...Pawełzawarłumowę
najmu z właścicielem
domu Piotrem. Czy
Paweł może wymagać
odPiotrazwrotuprzed
miotunajmu?”
Pytaniekazusowe:
„...Klaudia odstąpiła od
umowysprzedażyzesprze
dawcą Małgorzatą, z po
woduwadzakupionegopro
duktu.CzyKlaudiamożeżą
daćzwrotupieniędzywwy
sokości ceny zakupu?
(Stronyniesąkonsumenta
mi.)”
Tenschematniedajesięzastosowaćdowszystkichanalizroszczeń.Wpunkcie1jestonniedośćdokładny.Zamiast
pisać ogólnie w punkcie 1, że uprawnienie musiało powstać, opracowujący kazusstudent powinien wymienić
poszczególnekutemuprzesłanki.Takżewinnychpunktachnależyniekiedynapisaćwięcej,częstojednakwymienianie
ichjestzupełniezbyteczne:wpunktach2,3i4chodzioprzesłankinegatywne,tzn.owydarzenia,któremogą
doprowadzićdotego,żepowstałegoroszczenianiebędziemożnadochodzić.Nietrzebaichwymieniać,jeżelistan
faktycznyniedajekutemuwyraźnychprzesłanek.
Szczególnieważnejestpowstanieroszczeńumownych.Wtakiejsytuacjipolecasięuwzględnienie
następującego schematu ( aspekty poruszone w nawiasie należy pominąć, gdy nie budzą
kontrowersji):
Podstawąprawnąmoże
byćart.675§1kc
Podstawą prawną
możebyćUmowa
sprzedażypomię
dzy Antonim a
Błażejem (art.
535)
Podstawąprawnąmożebyć
art.494kcwzw.zart.560§
2kc
1,a)Zgodastron(...)
(b)Braknieskuteczności
(zewzględunaograniczoną[albobrakującą]zdolnośćdocz.praw.
jednegozuczestników)
(zewzględunaewentualneuchyleniesięodskutkówoświadczeniawoli)
(zewzględunawymaganiaformalne)
Jeśliroszczeniewynikaniezczynnościprawnej,azustawy(np.zart.405albozart.415kc),
należypowołaćtylkotenprzepis.
(zewzględunaprzedstawicielstwopaniX)...
5
6
VII.Subsumpcja
Pookreśleniuprzesłaneknormatywnych(zob.w.pod.V.iVI.)należydokonaćsubsumpcji,czyli
sprawdzić,czyprzesłankiwkonkretnymwypadkuzostałyrzeczywiściespełnione.Subsumpcja
stanowijądroanalizyprawniczej.Naegzaminieten,ktochceotrzymaćlepsząocenę,musiwykazać
sięswoimiumiejętnościamiprzydokonaniusubsumpcji.Analizującspełnienieprzesłanek,możesię
wykazaćznajomościądogmatyki,zdolnościądorozpoznawania istotyrzeczy i umiejętnością
wyrażaniasięwsposóbprawniczy.Powinienjednakpamiętaćotym,żemadodyspozycjiniewiele
czasu.
3
Np:WpunkcieBpowiedzieliśmy,że„zgodneoświadczeniewoli”należywymienićprzykażdymroszczeniu,
którezakładazawarcieumowy.Ztegopowodu„zgodneoświadczeniewoli”musipojawićsięrównieżwpunkcie
C,ale–oilenierodzionożadnychproblemówprawnych–wymagatutajtylkokrótkiegozdania(„Umowa
powstaławwynikujednobrzmiącychoświadczeńAiB23.05.”)
Inaczejpostępujesię,gdyjestkwestiąsporną,czyprzesłankistanufaktycznegozostałyspełnione,
ponieważmożliwychjestkilkawykładni.Wtymwypadkunajlepszyjestnastępującyschemat:
Wymienionewb)punktydotycząprzesłaneknegatywnych,którenależypodaćtylkowraziewyraźnejpotrzeby.
Sformułowanie„zewzględuna”zdajesięwsposóbwystarczającyzaznaczać,copodsubsumpcjąbędzieuważaneza
problematycznebezpotrzebypowielaniajegotreści.Niemapotrzebywymieniaćjużwzarysowaniuprogramuanalizy
podprzesłanek–np.wystarczynapisać„braknieważnościzewzględunauchyleniesięodskutkówo.w.przezPiotra”,
natomiastsformułowaćposzczególneprzesłankiskutecznegouchylenia(złożeniao.w.,wterminieiformieart.88i
zgodniezprzesłankamiart.84,86lub87k.c.)możnawpóźniejszymmiejscu.
VI.Określenieprogramuanalizywprzypadkupytańoustaleniesytuacji
prawnej
Przesłanki,odktórychzależyodpowiedź,należyokreślićnietylkoprzypytaniachoroszczenia,
gdziewynikająonezpodstawyprawnej(jakzostałotoopisanepodV.).Tensamwymógwystępuje
przypytaniachdydaktycznychosytuacjęprawnąpodobnychdopowództwoustalenie.
Przykłady:
a)„CzyumowazawartaprzezAlinęzFranciszkiemjestskuteczna?”
b)„CzyzasadnejestustalenienieważnościumowyustanawiającejzastawnaobrazienarzeczFranciszka”
c)„CzyzachodziłyprzesłankidosporządzaniaprzezAdamatestamentuustnego.”
d)„CzyAntonistałsięwłaścicielemsekretarzyka?”
e)„Czybrakstwierdzenianabyciaspadkumaznaczeniedlarozstrzygnięciasprawy?”
f)„KtoinajakiejpodstawieodziedziczyłspadekpoAdamie?”
1.Przytoczenieprzesłanekstanufaktycznego(np.:dlaart.14§1:umowypowszechniezawieranewdrobnych
bieżącychsprawachżyciacodziennego–tojestwłaściwiecałyzespółprzesłanekstanufaktycznego)
2.Definicja(wyjaśnieniealboopis)cechydanejprzesłankialbopodaniekryteriów(np.:umowawykonywana
przezwiększośćosób,cenyniesąwygórowane,służydozaspokajaniazwykłychpotrzebludzi).
3.Porównaniewłasnejdefinicjizestanemfaktycznym (taknp.wprzypadkuprzejazdutaksówką:zwykłe
potrzebytransportumożnaregularniezaspakajaćkorzystającześrodkówtransportupublicznego.Podróż
taksówkąjestnatomiastluksusemiwykraczatymsamympozazwykłepotrzeby.Dlategoteżprzejazdów
taksówkąniemożnazaliczyćdo„drobnych,bieżącychsprawżyciacodziennego”).
Zregułypytaniatakiestanowiąelementkoniecznydoodpowiedzinapytanieoroszczenie.W
pierwszymudzieleniuodpowiedzinależywnajbardziejogólnysposóbsformułować,odczego
zależyodpowiedź,apotempokoleiwymienićisprawdzićprzesłanki.
Taknp.przyroszczeniach,którychpodstawąjestumowa,takżenależybadaćskutecznośćumowy,ocopytanow
przykładacha)ib).Odpowiedźpowinnazatem,jakprzedstawionopodV.infine,polegaćnasprawdzaniupokolei
ewentualniespełnionychprzepisówzsankcjąnieważnościumowy,krokpokroku:„Umowamożebyćnieważnaze
względunaformęalbozewzględunaprzedstawicielstwopanaA...”lub„Zasadniebędzieustalenienieważności
umowyustanawiającejzastawwtedy,kiedyumowatajestnieważna.Abybyławażnaiskuteczna,musionaspełnić
przesłankiwymienionewart...orazniemożebyćnieskutecznazewzględuna.....”.Odpowiednioodpowiedźnac)
możnazacząćprzez:„Przesłankipozytywnetestamentuustnegozawieraart...pozatymniemogązachodzićinne
powodynieskuteczności....Innympowodemnieskutecznościtestamentumożestanowićfakt,żeAdamwchwili
sporządzeniatestamentumiał15lat....Zgodniezart...”
Ustalenie,ktojestwłaścicielemrzeczy,jestpierwsząprzesłankąroszczeniazart.222§1.Taksamoprzyudzielaniu
odpowiedzinapytanie,czytakieroszczenieprzysługuje(jakwpytaniud)),polecasięstrukturęchronologiczną,
zaczynającąodpierwszegobezspornegostanuwłasności,anastępniewykazującąpokoleizdarzeniawymienionew
staniefaktycznympodkątemtego,czynieprowadziłynapodstawiejakiejśnormyprawnejdozmianytegostanu:„Na
początkuwłaścicielembyłaAgata.Napodstawieart.155ust.1k.c.mogłautracićwłasnośćnarzeczKlaudiuszaprzez
zawarciemiędzynimiumowysprzedaży”.
Nae)pierwszezdanieodpowiedzimożnasformułowaćwtensposób:„Przesłankirozstrzygnięciasprawysązgodniez
art....następujące:...”.
Także przy udzieleniu odpowiedzi na f) już początek odpowiedzi powinien powiązać treść pytania z ramami
normatywnymi:„Zgodniezart.926§1k.c.powołaniedospadkuwynikazustawyalboztestamentu[aterazpokolei
należysprawdzać,czyzostałtestament,czyniezachodząpowodyjegobezskuteczności,cozniegowynika–a
pomocniczo,jeślinieokreśladziedziczenia,badaćprzepisyodziedziczeniuustawowym].”
Dłuższerozważaniasątylkowówczaspotrzebne,gdyjakaśkwestiajestproblematyczna(należysięzastanawiać
zatem,jakieistniejąmożliwościwykładnidanegoprzepisu,przedstawić,wybraćjednąznichipodaćzatemargumenty;
otym,żeistniejewielośćwykładninajłatwiejpamiętać,jeślisięnajpierwszukaargumentówdlapozycjijednejstrony
sporu,apotemdrugiej).Jesttuteżmiejscenapokazanie,dojakiegowynikumożnadojśćprzypomocyróżnychmetod
(wykładniajęzykowa,wykładniasystemowa,wykładniahistoryczna,wykładniafunkcjonalna)ipodanie,którejznich
należydaćpierwszeństwo.
Jestwprawdziedobrzewiedzieć,jakdoktrynaiorzecznictwosądowerozstrzygajądanyproblem,niebrzmitojednak
zbytprzekonująco,gdynapiszesię,że:„ZgodniezorzecznictwemSNpodróżtaksówkąniespełniaart.14§2.”Warto
jednakznaćkryteriaorzecznictwaiewentualneinnepunktywidzeniaprezentowanewliteraturzeiwspomniećonichw
punkcie2i3.
4
Odnośnie słownictwa: przy rozważaniu argumentów, jak również przy podawaniu własnego rozstrzygnięcia,
subiektywne wtrącenia, takie jak „uważam” lub „moim zdaniem” są zbędne tak samo jak wzmocnienia typu
„naturalnie”,czy„zcałapewnością”.Ibeztychwtrąceńjestjasne,żeinnimogąmiećodmiennezdanie;wzmocnienia
tesprawiająwrażenie,żejakaśrzeczniejestoczywista,wprzeciwnymrazieautoruważałbyzawystarczającepodanie
argumentów.
Nakońcurozwiązanianależyprzedstawićodpowiedźnapytaniezadawaneprzezegzaminatora.
Eleganckiebędzietakiesformułowanieodpowiedzi,któreprowadziczytelnikakrokpokrokuz
powrotemdopytania,wrodzaju:„Skoroterminzart.88§2k.c.niebyłzachowany,touchylenie
3
Lepiejnapisaćcoś,choćbykrótko,przykażdymz6kazusównaegzaminieniżskupićsięjedynienapierwszych
dwóch.Lepszesązwięzłeirzeczoweodpowiedzianiżelirozwlekłewywody,wktórychegzaminowanybędziesię
starałwykazać,zbędnąprzyrozwiązywaniukazusów,encyklopedycznąwiedzą,zwłaszcza,jeżelibędziemiałon
niewyraźnepismo.
4
Możnacoprawdaprzyokazjizwrócićuwagę,żeprzytoczoneargumentyniezostaływymyśloneprzez
egzaminowanego,alepochodząodautorytetówprawnych,jednaknaegzaminiewyglądateżcałkiemdobrze,jeżeli
studentsprawiawrażenie,jakbyjespontaniczniewymyślił.
7
8
byłonieskuteczne.Tymsamymnienastąpiłabezskutecznośćzewzględunauchylenie.Ponieważ
przesłankiroszczeniasąwtensposóbspełnione,roszczenieprzysługuje.Arekzasadniedomagasię
odMagdyzapłaty.”
wktórejtylkojednazestronwykonałaświadczenie.
Dlategoteżniemożnauznaćumowyzawykonaną.
Tymsamymprzesłankiart.14§2kcniezostałyspełnione,dlategoumowaniebyławażnai
roszczenieniejestzasadne.
UlrichErnst
(przekład:K.Fąfara;konsultacjajęzykowa:Z.W;
konsultacjamerytoryczna:W.Iwaniec,M.Pecyna,mec.T.Olejnik;
uwagidow.012010:P.Tacik,A.Borgosz,M.Kućka)
VIII.Przykład:(prosty)kazusijegorozwiązanie
„Kazus:9letniDarekjedziewKrakowietramwajembezbiletu.KiedyDdojeżdżadocelu,kontrolerżąda
okazaniabiletu;kiedyzaśokazujesię,żeDarekgoniema,żądazapłatyzabilet.Czyroszczenieozapłatęzabilet
jestzasadne?
(Uwagaautorakazusu:Napotrzebyegzaminunależysprawdzaćtylkoprzepisyprawaprzewozowego)”
A.Podstawaprawna
PodstawąprawnąroszczeniamożebyćumowaprzewozumiędzyDiMPK,art.774kc
B.Przesłanki
Jakoprzesłankinależysprawdzać:
1.ZawarcieumowyprzewozupomiędzyDarkiemiprzewoźnikiem,
2.BraknieskutecznościzewzględunawiekDarka
a)Umowazawartawdrobnychsprawachżyciacodziennego
b)Umowawykonana”
C.Subsumpcja
1.Dozawarciaumowywymaganesązgodneoświadczeniawoliobustron(por.art.70§1kc).
TutajniemiałomiejscaaniwyraźneoświadczeniezestronyDarka,anizestronyMPKalboich
przedstawicieli.
Darekpoprzezwejściedotramwajuwsposóbdorozumiany(art.60kc)wtychokolicznościach
wyraziłwolęprzejazduMPK.
MPKpozwalającpasażeromnawsiadaniedoswoichtramwajów,dajedozrozumienia,żezamierza
ichprzewieźćiwtensposóbwyrażawolęzawarciaumowy.
2.ZasadniczooświadczeniewolidziewięcioletniegoDarkajakoosobynieposiadającejzdolnoścido
czynnościprawnych(art.12kc)jestbezskuteczne(art.14kc),chybażeprzytoczonystanfaktyczny
spełniaprzesłankizawartewart.14§2kc:
Art.14§2kcdotyczyumówpowszechniezawieranychwdrobnych,bieżącychsprawachżycia
codziennego.Należądonichteusługi,zktórychkorzystawiększośćosób;cenyzaniemogąbyć
wygórowaneimusząonesłużyćdozaspokojeniapotrzebzwykłychludzi.Wymaganiatesą
spełnionewprzypadkuprzewozutramwajem.Kolejnąprzesłankąważnościumowyzawartejprzez
Darkajestjejwykonanieprzezobiestrony.WtymwypadkuMPKprzewożącDarkawykonałswój
obowiązek,Darekjednakniezapłaciłzatęusługę,tzn.niespełniłświadczenia.
Możnasięzastanawiaćczyzgodniezart.14§2k.c.dlaważnościumowywystarczywykonaniejej
przezjednązestron.Wykładniagramatycznapod"wykonaniem"każeraczejrozumiećzupełne
spełnienie świadczeń przez każdą ze stron. Takie rozumowanie przepisu wspiera
wykładnia
teleologiczna.Sensemart.14k.c.jestochronićosobąniezdolnądoczynnościprawnychprzed
sytuacją,wktórejstaniesię
dłużnikiemwwynikudokonanejprzezniączynnościprawnej.Wyjątek
z
art.14§2k.c.możnauzasadniaćtym,żeprzypewnychczynnościachmałejwagi,przyktórych
doszłodowymianyświadczeń,niewarto
odwracaćskutkówtychczynnościprzezuznanieichza
nieważne.Zpowyższegowynika,iżnienależyuznaćzaobjętąwyjątkiemzart.14§2k.c.sytuacji,
9
10
[ Pobierz całość w formacie PDF ]