expniti9, dlamaka
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
PRACE POGLĄDOWE
Dent. Med. Probl. 2004,
41
, 3, 549–552
ISSN 1644−387X
M
ATEUSZ
K
URZAWSKI
, B
ARBARA
B
IEDZIAK
Budowa i działanie niklowo−tytanowego ekspandera
(NPE−2
®
)
Construction and Function of Nickel Titanium Palatal Expander (NPE−2
®
)
Klinika Ortodoncji AM w Poznaniu
Streszczenie
W pracy przedstawiono budowę i sposób działania aparatu ortodontycznego ekspander NPE−2 służącego do posze−
rzania górnego łuku zębowego. Niklowo−tytanowy podniebienny ekspander jest wykonywany fabrycznie i dostęp−
ny w 10 rozmiarach (26–44 mm). Wybór rozmiaru zależy od wielkości potrzebnej ekspansji. Budową aparat przy−
pomina klasyczne aparaty służące do ekspansji. Ekspander wykonany jest z 4 podstawowych części. Główna część
aparatu to termoaktywny łuk niklowo−tytanowy, który w temperaturze jamy ustnej wyzwala optymalne siły o sta−
łej wartości. Boczne części aparatu są wykonane w formie pętli z drutu ze stali nierdzewnej. Pętle te umożliwiają
jedno− lub obustronną aktywację aparatu. Pętle boczne są połączone z ramionami opartymi na powierzchniach pod−
niebiennych górnych zębów bocznych. Aparat NPE−2 jest mocowany za pomocą stalowych zaczepów osadzonych
w rurkach podniebiennych na pierwszych stałych zębach trzonowych. Zaletą aparatu NPE−2 jest możliwość kon−
troli osiowego ustawienia trzonowców i łatwe osadzanie w jamie ustnej. Autorzy podkreślają skuteczność tego
aparatu w leczeniu zwężeń szczęki (
Dent. Med. Probl. 2004, 41, 3, 549–552
).
Słowa kluczowe:
zwężenie szczęki, zgryz krzyżowy, aparaty ortodontyczne.
Abstract
The study presents the construction and function of NPE−2 appliance in expansion of upper dental arch. Nickel tita−
nium palatal expander is fabricated and available in 10 sizes from 26 to 44 mm. The choice of the size is relative
to magnitude of the necessary expansion. With the construction, the device resembles classical appliances for
expansion. The expander consists of 4 basic parts. The body of the device is thermally−activated palatal bar made
of nickel titanium which in the temperature of the oral cavity liberates optimum constant forces. Side parts of the
appliance are in the form of the loops made of stainless steel wire. These adjustable loops make possible unilateral
or bilateral activation of the device. Lateral loops are with leaning shoulders on palatal surfaces of upper side –
teeth. The NPE−2 appliance is fastened on upper first permanent molars bands by means of steel catches in palatal
sheaths. An advantage of the NPE−2 appliance is the control of long axis of the molars and the easy preparation in
the oral cavity. Authors underline the efficiency of this device under treatment of narrow maxilla (
Dent. Med.
Probl. 2004, 41, 3, 549–552
).
Key words:
maxillary narrowing, crossbite, orthodontic appliance.
Leczenie poprzecznych wad zgryzu, z wyjąt−
kiem zgryzu przewieszonego, wymaga zwykle
ekspansji podniebienia. Zwężenia górnego łuku
zębowego mogą objawiać się występowaniem
zgryzów krzyżowych jedno− lub obustronnych,
często także wstępują z II klasą Angle’a oraz mez−
jalną rotacją pierwszych stałych zębów trzono−
wych. Około 90–95% przypadków wad klasy II,
które należą do najczęściej występujących epide−
miologicznie wad u dzieci i młodzieży, wykazuje
mezjalną rotację górnych, pierwszych stałych zę−
bów trzonowych [1, 2].
Leczenie zwężeń szczęki może polegać na
ortopedycznym rozsunięciu szczęk w szwie pod−
niebiennym, rozbudowie bazy apikalnej za pomo−
cą aparatu Fränkla oraz na ortodontycznym prze−
mieszczeniu górnych zębów bocznych. Charakter
zmian w tkankach kostnych zależy od wielkości
i rodzaju sił wywieranych przez aparat na szczękę
oraz od wieku pacjenta [3, 4].
550
M. K
URZAWSKI
, B. B
IEDZIAK
Rozsunięcie szwu podniebiennego można prze−
prowadzić za pomocą aparatu do szybkiej lub wol−
nej ekspansji szczęki, np. Hyrax lub Haas [5]. Eks−
pansja szczęki polega na rozsunięciu szwu podnie−
biennego środkowego i jest uzyskiwana za pomocą
aktywacji śruby 1–4 razy dziennie w celu wywiera−
nia sił bezpośrednio na szew [6]. Jednocześnie do−
chodzi do niepożądanego wychylenia zębów bocz−
nych. Modyfikacją aparatu do rozsuwania szwu po−
dniebiennego u pacjentów ze zgryzem otwartym
szkieletowym jest śruba Hyrax z płaszczyznami na−
gryzowymi [7]. Badania wskazują na większą nie−
stabilność wyników uzyskanych metodą szybkiej
ekspansji podniebienia w odniesieniu do wolnej
ekspansji, która jest ostatnio częściej zalecana. Ob−
serwuje się liczne skutki uboczne szybkiej ekspan−
sji podniebienia, takie jak: występowanie odłam−
ków kostnych, krwawień, torbieli, rozwój stanów
zapalnych, które pojawiają się głównie u tych pa−
cjentów, u których RME (
rapid maxillary expan−
sion
) przeprowadza się po skostnieniu szwu podnie−
biennego. Aparaty Hyrax lub Haas nie pozwalają
ponadto na korektę rotacji trzonowców.
Badania Andrewsa dowodzą, że stosowanie
stałych sił o małych wartościach wywołują bar−
dziej fizjologiczne zmiany w tkance kostnej [8].
Rozpowszechniony przez Corbetta ortodontycz−
ny aparat grubołukowy o nazwie: niklowo−tytanowy
podniebienny ekspander (NPE−2 – nickel−titanium
palatal expander Ortho−organizers, Inc. 1619 S.
Rancho Santa Fe Road, San Marcos, CA 92069) jest
stosowany do powolnego poszerzenia górnego łuku
w zwężeniach szczęki, zwłaszcza w rozszczepach
podniebienia (ryc. 1) [1, 2]. Wskazaniami do stoso−
wania aparatu NPE−2 są: zgryz krzyżowy boczny
jedno− lub obustronny oraz zwężenie górnego łuku
zębowego współwystępujące z II klasą Angle’a i ro−
tacją trzonowców oraz zwężenia górnego łuku po−
wikłane zatrzymaniem zawiązków górnych zębów.
Budowa aparatu przypomina klasyczne aparaty
służące do ekspansji, np. Quad Helix. Aparat jest wy−
konany z 4 podstawowych części (ryc. 1). Podstawo−
wa część aparatu to termoaktywny łuk niklowo−tyta−
nowy, który w temperaturze jamy ustnej wyzwala
optymalne siły o stałej wartości. Łuk ten wykazuje
dużą giętkość w niższych temperaturach i może być
dowolnie kształtowany, a w temperaturze jamy ust−
nej działa siłą stałą około 350 G [9]. Boczne części
aparatu są w formie pętli wykonane z drutu ze stali
nierdzewnej (Ortholoy). Pętle te umożliwiają jedno−
lub obustronną aktywację aparatu. Pętle boczne są
połączone z ramionami ze stopu Ortholoy o średnicy
036’’. Ramiona aparatu są oparte na powierzchniach
podniebiennych górnych zębów bocznych. Aparat
NPE−2 mocuje się za pomocą stalowych zaczepów
osadzonych w rurkach podniebiennych na pierw−
szych stałych zębach trzonowych.
Aparat jest produkowany fabrycznie i dostęp−
ny w 10 wielkościach 26–44 mm. Aby dobrać wła−
ściwy rozmiar aparatu należy dokonać pomiaru tyl−
nej szerokości górnego i dolnego łuku zębowego
według Ponta, a uzyskaną różnicę dodać do pomia−
ru odległości między podniebiennymi powierzch−
niami stałych, górnych, pierwszych zębów trzono−
wych w okolicy brzegu dziąsłowego (ryc. 2).
Leczenie za pomocą NPE−2 najlepiej rozpocząć
w okresie uzębienia mieszanego, kiedy możliwe jest
jeszcze ortopedyczne działanie na szew podniebien−
ny [10]. W okresie uzębienia stałego zaznacza się
większe działanie ortodontyczne aparatu na zęby
boczne, gdyż siła wywierana przez aparat może być
zbyt mała do poszerzenia szwu. W tych przypad−
kach, w których wskazane jest rozsunięcie szwu,
aparatem z wyboru może być śruba Hyrax lub apa−
rat Haasa, które wywierają większe siły na szew.
Aparat NPE−2 poszerza górny łuk zębowy
około 1 mm na miesiąc. Większość przypadków
zwężeń szczęki wymaga poszerzenia do 4 mm, za−
tem aktywny czas leczenia za pomocą NPE−2 trwa
nie dłużej niż 4 miesiące. Po tym okresie aparat
należy zostawić w celu retencji na 2 miesiące.
Jeden aparat pozwala na ekspansję górnego łuku
o około 4 mm. Gdy konieczne jest większe poszerze−
nie górnego łuku, Corbett zaleca rozszerzenie przez
dogięcie pętli Ortholoy lub stosowanie kolejno
dwóch aparatów NPE−2. Zgodnie z dotychczasowy−
mi wynikami badań, poprawę można uzyskać już po
3–4 miesiącach. Aby utrzymać wyniki leczenia, apa−
rat należy pozostawić na okres następnych 2–3 mie−
sięcy. W porównaniu z aparatem do szybkiej ekspan−
sji podniebienia, np. Hyrax czy Hass, aparat NPE−2
umożliwia dodatkowo rotację i dystalizację trzonow−
ców. Pozwala to na uzyskanie dodatkowo do 3 mm
miejsca po każdej stronie w łuku zębowym. Dodat−
kowo siła mięśni języka wywierana na łuk podnie−
bienny powoduje intruzję pierwszych zębów trzono−
wych. Aparat NPE−2 wyzwala także siły ciągłe o ma−
łej wartości, nie powodując urazów w tkance kostnej
[11]. Ukształtowanie zaczepów montujących aparat
w rurkach podniebiennych pozwala na kontrolę osio−
wego ustawienia trzonowców, co ma znaczenie
w stabilizacji uzyskanego wyniku.
Zastosowanie niklowo−tytanowych aparatów
do ekspansji górnego łuku zębowego oraz odroto−
wania trzonowców pozwala na odtworzenie odpo−
wiedniej ilości miejsca w łuku zębowym potrzebnej
do uszeregowania zębów, ograniczając tym samym
wskazania do leczenia za pomocą ekstrakcji. W wa−
dach II klasy według Angle’a ze zwężeniem szczę−
ki wczesna ekspansja górnego łuku pozwala na
uwolnienie wzrostu żuchwy. Zastosowanie małych
sił w leczeniu ortodontycznym stwarza mniejsze ry−
zyko uszkodzenia tkanki kostnej i struktur korzeni
zębów.
Budowa i działanie niklowo−tytanowego ekspandera
551
Ryc. 1.
Schemat bu−
dowy aparatu NPE−2
Fig. 1.
Schematic
diagram of NPE−2
appliance
Ryc. 2.
Metoda doboru rozmiaru aparatu NPE−2
Fig. 2.
Method of size measurement of NPE−2
appliance
Piśmiennictwo
[1] C
ORBETT
M. C.: Slow and continuous maxillary expansion, molar rotation and molar distalization. J. Clin. Orthod.
1997, 31, 253–263.
[2] C
ORBETT
M. C.: Molar rotation and beyond. J. Clin. Orthod. 1996, 30, 272–275.
[3] M
ARZBAN
R., N
ANDA
R.: Slow maxillary expansion with nickel titanium. J. Clin. Orthod. 1999, 33, 8, 1–11.
[4] N
IMKARM
Y., M
ILES
P. G., O’R
EILLY
M. T., W
EYANT
R. J.: The validity of maxillary expansion indices. Angle
Orthod. 1995, 65, 321–326.
[5] H
AAS
A. J.: Long−term post−treatment evaluation of rapid platal expansion. Angle Orthod. 1980, 50, 189–191.
[6] I
SAACSON
R. J., I
NGRAM
A. H.: Forces produced by rapid maxillary expansion, II. Forces present during treatment.
Angle Orthod. 1964, 34, 261–270.
[7] S
ARVER
D. M., J
OHNSTON
M. W.: Skeletal changes in vertical and anterior displacement of the maxilla with bon−
ded rapid palatal expansion appliances. Am. J. Orthod. Dentofac. Orthop. 1989, 95, 462–466.
552
M. K
URZAWSKI
, B. B
IEDZIAK
[8] M
C
A
NDREW
J. R.: The continuous force control system. Lancer Technical Report. Lancer Pacific. Carlsbad. CA.
1985.
[9] A
RNDT
W. V.: Nickel titanium palatal expander. J. Clin. Orthod. 1993, 27, 129–137.
[10] H
ICKS
E. P.: Slow maxillary expansion: a clinical study of the skeletal versus dental response to low−magnitude
force. Am. J. Orthod. 1978, 73, 121–141.
[11] M
C
N
AMARA
J. A. J
R
, B
URDON
W. L.: Orthodontic and orthopedic treatment in the mixed dentition. Needham Press,
Ann Arbor, MI, 1993.
Adres do korespondencji:
Mateusz Kurzawski
Klinika Ortodoncji AM
ul. Rokietnicka 5d
60−806 Poznań
tel./fax: +48 61 868 74 11
e−mail: mkurzawski@poczta.onet.pl
Praca wpłynęła do Redakcji: 15.01.2004 r.
Po recenzji: 12.02.2004 r.
Zaakceptowano do druku: 3.03.2004 r.
Received: 15.01.2004
Revised: 12.02.2004
Accepted: 3.03.2004
[ Pobierz całość w formacie PDF ]