Farsons Talcott - Struktura społeczna a osobowość(1), nauka, socjologia
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Talcott Farsons.
STRUKTURA SPOŁECZNA A OSOBOWOŚĆ.
Warszawa 1969 PANSTWOWE WYDAWNICTWO EKONOMICZNE.
Treść.
Aałonind Kłoskowskc-Teoria socjologiczna Talcotta ParsonsaWstęp Część 1.
Perspektywy teoretyczne Superego a teoria systemów społecznych.
Symbol ojca.
Ocena w świetle teorii psychoanalitycznej i socjologiczne jTabu kazirodztwa a struktura społeczna i socjalizacja
dziecka.
Struktura społeczna a rozwój osobowości: wkład Freuda w integrację psychologii i socjologii Kilka refleksji nad
zagadnieniem psychosomatycznych relacji między zdrowiem i chorobą ść Il.
Etapy cyklu życiowego Klasa szkolna jako system społeczny pewne funkcje Klasy szkolnej w społeczeństwie
amerykańskim Młodzież w społeczeństwie amerykańskim Charakter a społeczeństwo (napisane wraz z Winstonem
Wbiłem) .
Interpretacja teorii RiesmanaO zdrową starość Część Ul.
Zdrowie i choroba W.
Definicje zdrowia i choroby w świetle amerykańskiego systemu wartości i struktury społecznej.
Il.
Ghoroby psychiczne i, rozbicie duchowe': rola psychiatry i duchownego 12.
Kilka uwag w sprawie socjologii medycyny.
Bibliografia dzieł Talcotta Parsonsa.
I ndeks.
Teoria socjologiczna Talcotta Parsonsa.
W teoretycznym nurcie współczesnej socjologii zachodniej Talcott Parsons zajmuje miejsce wybiloe.
Fakt ten uznawany jest zarówno przez jego zwolenników, jak i przez licznych krytyków.
Teoria Parsonsa wyrosła z oddziaływań europejskiej socjologii przełomu XIX i XX w., wśród których naczelne miejsce
przypada wpływom Maxa Webera i 8.
Durkheima.
Parsons nie tylko zdołał wchłonąć i zsyntetyzować elementy bardzo różnych nurtów socjologii humanistycznej, lecz
wyszedł poza granice jednej dyscypliny, sięgając do pokrewnych nauk społecznych, a także przenosząc zainteresowania
na grunt nauk przyrodniczych.
Jego heidelberska rozprawa doktorska miała za przedmiot koncepcje kapitalizmu w niemieckich naukach społecznych.
Wówczas zetknął się on bezpośrednio z myślą Marksa, której wpływy oddziałać na niego mogły również poprzez studia
nad Weberem.
Parsons pozostał jednak nie tylko niechętny ideologii marksizmu, lecz także daleki jego teorii ekonomicznej t.
W dziedzinie ekonomii oddziałały na niego najsilniej pewne koncepcje Sombarta, Veblena, Marshalla, a nawet teoria
uczuć moralnych Smitha, a więc pomysły teoretyczne, które w ekonomii współczesnej krytykowane są z racji ich
psychologizmu.
Parsons cenił te teorie właśnie za.
4 Parsons studiował Marksa w związku ze swą pracą doktorską.
Polemizował z nim również w artykule Socjał Classes and Class Conllict in the Light of the Recent Socjała-gięci
Theory, przygotowanym na stulecie Manifestu Komuni (ycznego (Por.
Essays in Sociological Tbeory: Bure and A, pplied.
Nowy Jorb 19481.
Teoria socjologiczna Tdlcotta Parsorsapróbę analizy zagadmeń z pogranicza ekonomii, socjologii i psychologii
społecznej.
Studia nad pracami Pareta i wpływy jego amerykańskich uczniów zwróciły zainteresowania Parsonsaku koncepcji
społeczeństwa pojmowanego przez analogię do biochemicznej całości organizmu.
Do późniejszych kontaktów Parsona z teoriami psychologicznymi powrócimy ICSZCZXB.
Parsons rozwinął zatem swoją teorię socjologiczną opierając się na bardzo różnorodnych elementach.
Zsyntetyzował je, przyjmując za fundament teoretyczny koncepcję działania, jako ogólnej płaszczyzny odniesień
służącej analizie zjawisk społecznych.
Koncepcja działania jako świadomego i celowego aktu jednostki ludzkiej, kształtowanego przez zewnętrzne wpływy
społeczne, najściślej wiąże tę teorię ze stanowiskiem Webera z jednej strony, zaś Durkheima-z drugiej strony.
Dynamiczna koncepcja rzeczywistości społecznej jako rezultatu aktywności człowieka, dążącego do zaspokojenia
naturalnych potrzeb w procesie pracy, której formy określa społeczeństwo i kultura, najwcześniej sformułowana została
w filozoficznych i ekonomicznych pismach Marksa, których część, pozostała jednak nieznana aż do lat trzydziestych
naszego stulecia.
Mimo że Parsons jest obcy temu nurtowi tradycji naukowej, należy pamiętać o jej wkładzie w gruntowanie
fandamientalnychi uniwersalnych koncepcji współczesnej nauki o społeczeństwie.
W początku XX w.zarówno lrdncuska szkoła socjologiczna jak i formaliści niemieccy i Max Weber przyjmowali za
punkt wyjścia teorii określenie zjawiska społecznego jako aktu powiązanych ze sobą ludzkich działań.
W Polsce Florian Złamieckirównolegle z Parsonsem sformułował ogólną teorię socjologiczną, zgodnie z którą
społeczne działanie stanowi podstawowy system społeczny i element bardziej złożonych systemów osobowości,
stosunków i grup społecznych.
Dzieła Parsonsa, ściśle zrośniętego z amerykańskim środowiskiem naukowym, zyskały jednak znacznie większy
rozgłos i wpływy niż prace polskiego uczonego.
Nie bez znaczenia był tu również fakt, że Parsonsa cechowała większa elastyczność, .
Teorie socjologiczna Talcotta Parsonsamanifestująca się w kolejnych zabiegach dostosowania własnych prób
syntezy do nowych tendencji teoretycznych i rezultatów badań empirycznych.
Jak wspomniano, Parsons ma zarówno zwolenumków, jak i licznych krytyków.
G.
W.
Mills w książce poświęconej stanowi i perspektywom socjologii amerykańskiej obrał osobę Parsonsa za główny
przedmiot krytyki, zwróconej przeciw przerostom tendencji abstrakcyjnych w pracach twórców ogólnych, wielkich
teorii"'.
Znaczne krytyczne zainteresowanie budzi również teoria Parsonsa wśród socjologów krajów socjalistycznych.
Wobec wielości nurtów i rozmaitych cech charakteryzujących współczesną socjologię zachodnią, w tym także
amerykańską, Parsonsa nie można obarczać rachunkiem wszystkich jej wad ani kredytem wszystkich zalelZewzględu
na teoretyczne powiązania i wpływy należy jednak uznać go za zjawisko zasługujące na uwagę specjalistów.
Pierwszą książkę Parsonsa ukazującą się w przekładzie polskim należy, jak sądzę, poprzedzić informacjami o
charakterze ogólnym, na jakie pozwala szczupły zakres wstępu.
Zasadnicze koncepcje teoretyczne Parsonsa, które skrystalizowały się w początku lat pięćdziesiątych, można spróbować
zamknąć w następującej, krótkiej charakterystyce.
Podstawową płaszczyznę odniesień analizy zjawisk społecznych stanowi koncepcja działania ludzkiego, pojętego jako
system.
Działanie realizuje się w sytuacji, na którą składa się aktywny podmiot i jego ludzki partner, uczestniczący we
wzajemnych reakcjach, przedmioty fizyczne, nie reagujące w toku interakcji, oraz przedmioty kulturowe-
zobiektywizowane symboliczne elementy tradycji kulturalnej, a zwłaszcza normy i wartości.
W Interpretacji działań Parsons, wzorem Webera, kładzie szczególny nacisk na ich cel, zaś wzorem Durkheima-na ich
normatywne określenia.
Działania ludzkie pojęte są jako długi łańcuch wyborów, wyznaczonych przez cel dążenia i kulturowe kryteria wartości.
Skierowanie działania na cel, czyli.
A O W.
Mili s.
Tbe Sociologtcal lmagination.
Nowy Jorb 1959.
Teoria socjologiczna Talcottd Parsonsajego orientacja, przejawia się w dwóch zasadniczych typach: orientacji
motywacyjnej, właściwej jedynie jednostkom ludzkim, i orientacji na wartości, określającej także działanie
zbiorowości.
Pierwszy typ orientacji, który szczególnie ściśle wiąże się z funkcjonowaniem osobowości, obejmuje trzy subkategorie:
działanie poznawcze, katektyczne i wartościujące.
Kategorie te składają się w zasadzie na każdy akt ludzki, któraśz nich może jednak dominować nad innymi, zabarwiając
w szczególny sposób konkretne działanie.
Katektyczna orientacja działań polega na dążeniu do pew-nych celów odczuwanych jako źródło przyjemności i
zaspokojenia oraz na odrzucaniu innych.
Kateksja pojęta jest zatem jako mechanizm wybiórczych reakcji osobnika.
W pewnych interpretacjach Parsonsa jest ona utożsamiana z mechanizmem nagród i kar w rozumieniu teorii
zachowania.
Koncepcja ta wywodzi się jednak częściowo z bardziej tradycyjnych pojęć woluntarystycznej filozofii na temat
regulacji ludzkich dążeń.
Dwie pozostałe subkategorie orientacji motywacyjnej nie wymagają bliższego wyjaśnienia.
Zasługuje natomiast na wspomnienie jedna jeszcze klasyfikacja typów działań społecznych, uwzględniająca
rozróżnienie orientacji instrumentalnej i ekspresyjnej.
Pierwsza polega na poszukiwaniu środków realizacji celu, druga zmierza do bezpośredniego zaspokojenia pragnień,
uzyskania zadowolenia i wiąże się najściślej z motywacją katektyczną.
Oba te typy orientacji stosowane są w analizie zarówno całych systemów społecznych, jak i osobowości.
Koncepcja działań ludzkich, których najogólniejszy mechamzmw pojęciu Parsonsa został powyżej zarysowany, stanowi
element analizy bardziej złożonych systemów, tj, systemu społecznego, osobowości i kultury.
Zgodnie z funkcjonalna-strukturalnym charakterem swej teorii, w tych trzech kategoriach złożonych tworów
społecznych widzi Parsons całości współzależnych i uporządkowanych elementów.
Struktury bardziej złożone wyłaniają się przy tym ujęciu z bardziej elementarnych, ale nie mogą być zredukowane do
ich sumy.
W rzeczywistości empirycznej system społeczny, osobowość.
Teoria socjologiczna Talcotta Parsonsai kultura stanowią jedną całość, w ujęciu analitycznym zostają
wyodrębnione jako struktury funkcjonujące, odmienne od siebie wzajemnie i od swych elementów składowych, lecz
analizowane przy zastosowaniu tej samej płaszczyzny odniesień, którą stanowi charakteryzowany poprzednio system
działań.
Zasady wyodrębnienia każdego z trzech systemów nie mogą być tutaj przedmiotem specjalnej analizy.
Nie zawsze też są one dostatecznie wyraźnie przedstawione w teorii Paursonsa.
Wiele niejasności powstaje zwłaszcza w określeniu stosunku systemu społecznego i kultury'.
Nie można jednak pominąć najogólniejszych przynajmniej uwag na temat podstawowych i uniwersalnych funkcji,
manifestujących się w obrębie każdego systemu.
Funkcje przystosowania i osiągania celów wiążą każdy system z środowiskiem zewnętrznym: na wewnątrz systemu
realizują się funkcje integracji i zachowania wzoru działań, właściwego dla każdego systemu.
Ta ostatnia funkcja zapewnia systemowi trwanie we właściwym mu układzie, stanowi rację ujmowania składających się
nań elementów jako całości, wyodrębnionej spośród murach elementów rzeczywistości i innych możliwych
konfigaracji.
Wszystkie osobowości, systemy społeczne i kultury realizują wskazane cztery podstawowe zadania.
Różne typy systemów realizują jednak te funkcje w swoisty sposób.
Swoistośćtę wyprowadza Parsons z pięciu par alternatywnych wyborów sposobu działania, które nazywa zmiennymi
wzoru (puc (era vdriab (es) .
Ta koncepcja Parsonsa okazała się bardziej od inmych płodna w inspiracji badań empirycznych, toteż warto jej
prezentacji poświęcić nieco więcej miejsca, jakkolwiek podobnie jak innych przedstawionych koncepcji-nie można.
ś We wcześniejszych pracach Parsons ujmował kulturę jako zjawisko o lanym poziomic niż pozostałe dwa
systemy, później uznał ją za układ ró-wnorzędny z systemem społecznym i osobowością.
Nigdy jednak nie pro-bował wskazać w zAsłosowaniu do analizy materiałów empirycznych, gdzie przebiegać ma
granica w honsOubcT systemu buUuyi osobowości, skoro osobowość stanowi m, in.internalizację kołuj, zaś system
społeczhyskłada się m.in.z kulturowo określanych ról.
Główną podslewę charakterystyki teorii Parsoasa stanowią tutaj Toward c Generał Theory of AcUoa (Cambridge 1951)
i The Socjał System (Nowy Jorb 1951) .
Teoria socjologiczna Talcotta Parsonsdjej przyjąć bez zastrzeżeń.
Przystępując do działania o jakimkolwiek charakterze i skali, działający musi według Parsonsarozstrzygnąć, czy
czynność jego będzie: a) nastawiona na bezpośrednie zaspokojenie emocjonalne czy uczuciowo neutralna, b) związana
ze specyficznym aspektem sytuacji, np.jedną wycinkową rolą partnera, czy z całościowo ujętą sytuacją, c) czy będzie
traktowała przedmiot działań jako przykład uniwersalnej kategorii, czy odniesie się do niego w sposób podyktowany
osobistymi partykularnymi względami, d) czy uwzględni status przypisany, czy osiągnięty status partnera, e) czy
przyjmie orientację egoistyczną, podyktowaną własnym interesem, czy kolektywistyczną, uwzględniającą interes
zbiorowy 8.
Wszelkie logicznie możliwe kombinacje tych dziesięciu wariantów wyboru mają według Parsonsa określać w
zasadniczy i charakterystyczny sposób każdy system społeczny, kulturę i osobowość.
W związku z tą koncepcją powstaje przede wszystkim problem, dlaczego te właśnie i tylko te zmienne cechy działań,
ułożone w pary alternatyw, pełnić mają podobną fukcję.
Bez trudu można byłoby zaproponować kilka innych par cech opozycyjnych, możliwych do wykorzystania w analizie
działań społecznych, np.podporządkowanie-dominacja, współpraca-współzawodnictwo, bierność-aktywność.
Liczba i charakter przyjętych przez Parsonsa zwlenmychwzoru wiążą się z genezą tej koncepcji, którą sam autor
wyraźnie określa: .
Zmiennie wzoru stanowią rozwinięcie przeciwstawienia Gemeinschdft i Gesellschdft w teorii P.
Toenumesa.
Stąd ich zakres i dychotomiczny charakter przeciwstaw.
4 Zmienne wzoru w oryginałach noszą następujące nazwy: a) Aiiec (wiły-allectwe neutralltyb) Specificity-
dillusenessej Universalism-puticularismd) Quallty (aserlpuon) -perlotmancee) Self-oziema (jon-collectbe oriertatlon.
F T.
P a r s o n s.
The Prospects ot Sociological Theory.
W: Esseys in Bociological Theory, jw.s.159-160.
Teoria socjologiczna Talcotta Parsonsdnych cech.
Przy całym uznaniu roli toenniesowskiej charakterystyki typów społecznych w historii socjologii, trudno przyjąć, aby
mogła ona stanowić źródło wyczerpującej analizy wszystkich układów działania społecznego.
Sam Parsons explicite nie przypisuje jej takiej roli.
Koncepcja zmiennych wzoru służyć może za przykład, jak wiele jest dowolności i przypadkowości w tym pozornie
rygorystycznym systemie analizy zjawisk społecznych.
Mimo tych zastrzeżeń trzeba uznać, że zmienne wzoru bywały z powodzeniem stosowane w interpretacji zjawisk
społeczno-kulturowych, czego przykładem mogą być rozdziały niniejszego tomu, poświęcone amerykańskiemu
charakterowi narodowemu lub zawodowi medycznemu.
Jak wspomniano poprzednio, zmienne wzoramają służyć zarówno analizie systemów społecznych wielkich wymiarów,
jak i kultury i osobowości.
Zagadnienia osobowości stanowią główny temat studiów zawartych w niniejszym tomie, należy zatem poświęcić
obecnie uwagę tej dziedzinie teorii Parsonsa.
Artykuły zgromadzone w zbiorze, któremu sam autor nadał tytuł Strukturą spod osobowość, pochodzą z lat 1952-1963.
Wszystkie podstawowe koncepcje Parsonsa miały już podówczas za sobą dłuższy okres rozwoju i uległy pewnej
ewolucji.
Odnosi się to również do koncepcji osobowości, która została sformułowana w tomach, wydanych po raz pierwszy w
1951 roku pod wpływem innych nieco inspiracji niż-dominująca w tej dziedzinie rozważań Parsonsa w późniejszych
latach-orientacja psychoanalityczna.
W okresie powstawania Towdrds o Generał Theory of #*cNonoraz The Socjał System Parsons formułował swoją
koncepcję osobowości głównie w polemice ze stanowiskiem behawiorystyczniei naturalistycznie aoiientowanej
psychologii.
Ze względu na przyjmowaną jako podstawę analizy płaszczyznę odniesień w postaci systemu działania, teoria Parsonsa
może być nazwana behawioralną, ale nie behawiorystyczną.
Sam autor zabiegał o wyraźne przeprowedzenie linii podziału między tymi dwoma stanowiskami.
We wcześniejszych pracach używał wprawdzie jeszcze zamiennie terminu, zachowanie".
Teoria socjologiczna Talcotta Pdrsonsa.
(behdviour) i, działanie" (deliom, później jednak zaniechał także podobnej praktyki.
Mimo zainteresowania teoriami biochemicznymi i fizjologicznymi, wyrażającego się m.in.w studiach nad pracami W.
Cannona, i mimo kontaktu z psychologami takimi jak P.
Tolman i 8.
P.
Skinner, Parsons nie poszedł wzorem pozytywistów ani w kierunku poszukiwania analogii między reakcjami ludzi i
zwierząt, ani zagłębiania się w analizie funkcji organizmu jako klucza do zrozumienia działania ludzkiego.
Organizm ujmował jako źródło impulsów o charakterze czysto napędowym, nie decydujące ani o motywacji, ani o
kierunku działania.
Podstawowym elementem analizy osobowości są nie impulsy, ale potrzeby-dyspozycje, określane przez usytuowany
poza organizmem cel i społecznie ukształtowane mechanizmy działania.
Osobowość nie może być adekwatnie zanalizowana przy pomocy behawiorystycznego wzoru podniety i reakcji,
człowiek charakteryzuje się bowiem nie tylko zdolnością do reakcji, lecz i do promcji, tj.charakteryzuje się długimi
ciągami działań, nie wywołanych przez podniety zewnętrzne, lecz kontynuowamch, przerywanych i podejmowanych
pod wpływem motywacji wewnętrznej, czerpanej ze źródeł nagromadzonych zasobów doświadczenia, płynącego z
kontaktów z innymi ludźmi, obejmującego wyobrażenia cudzych postaw, oczekiwania cudzych reakcji.
Proakcja nie pełni funkcji homeostatycznych, nie polega jedynie na przywróceniu zakłóconej równowagi stanu
organicznego, lecz prowadzi do tworzenia czegoś nowego.
Ów twór, który Parsons ma tutaj na myśli, stanowi kultura.
Parsons pisał: "..
Wiedza o zachowaniu szczura, który radzi sobie ze swymi zadaniami, może być zastosowana tylko do małego wycinka
wielości wydarzeń, stanowiących historię osobowości.
Nie pomaga nam na przykład w zrozumieniu, jak uczony zabiera się do konstruowania teorii czynności społecznej i jak
komunikuje ją swoim koleyyryą 664 ż.
4 Stanowisko sformułowane wspólłie z M.
A.
Murrayem w: Towetds a Generał Theory ą: Action.
Teoria socjologiczna Talcottd ParsonsdOsobowość wiąże się z systemem s-połecznym poprzez role które
jednostka odgrywa, z kulturą zaś przez zinternalizowanenormy i wartości.
Analiza jej nie jest zatem możliwa w oderwaniu od poznania struktury społecznej.
W artykule z 1948 r.
Parsons krytykował klinicystów, stosujących koncepcje psychoanalityczne do konstruowania ogólnej teorii osobowości
bez odnoszenia jej do danej struktury społecznej.
Jednocześnie jednak deklarował własne zainteresowania teorią Freuda, które rozwinęły się w następnych pracach, a
zwłaszcza w książce Family, Socialization and lnleraction Ptocess (l 955) .
W książce tej wykorzystał Parsons podstawowe koncepcje Freuda, odnoszące się do psychoseksualnych faz
rozwojowych osobowości, wiążąc je jednak z analizą funkcji systemów społecznych, pod kontrolą których rozwój
kolejno się realizuje, i układu podstawowych stosunków społecznych, w których dziecko odgrywa rolę partnera.
Również do interpretacji podstawowych elementów osobowości w ujęciu Freuda wprowadza Parsons społeczne
kategorie analizy.
Tym zagadnieniom poświęcone są właśnie pierwsze rozdziały niniejszego zbioru.
Zasadnicza teza Parsonsa głosi, że nie tylko superego stanowi zinternalizowany wyraz kontroli społecznej, lecz również
ego określone jest przez czynniki społeczne.
Zakres społecznych uwarunkowań jest Parsons skłonny rozciągnąć w końcu i na id, gdyż jako źródło motywacji wiąże
się ono z koncepcją potrzeb-dyspozycji i uznane zostaje za rezultat kateksji, internalizacji i identyfikacji.
Można zatem stwierdzić, że podobnie jak w stosunku do teorii behawiorystycznych, tak i w stosunku do psychoanalizy,
interpretacja Parsonsa zmierza w kierunku ograniczenia naturalizmu i usocjologicznienia.
Nie oznacza to jednak, aby ta koncepcja osobowości nie budziła zastrzeżeń także z socjologicznego punktu widzenia.
Zarzuty, ściśle związane z materiałami tego tomu, budzi nadużywanie uniwersalistycznych interpretacji kulturowo
określonych właściwości osobowości i struktury społecznej.
Parsons przyjmuje tu często bezkrytycznie stanowisko Freuda, nie wy.
Teoria socjologiczna Talcotta Parsonsa.
korzystując bogatego dorobku krytyki pod adresem antropologii kultury.
Przykładem takiego stanowiska jest przedstawienie roli ojca, związane ściśle z koncepcją kompleksu Edypa.
Parsons przemilczał całkowicie odniesioną do tego zagadnienia krytykę Malinowskiego, której tezy znalazły
potwierdzenie u innych badaczy'.
Tabu kazirodztwa ujmuje on również jako powszechnik kulturalny, stosując w istocie tę samą procedurę, za którą
krytykował psychoanalityków-klinicystów w swych wcześniejszych pracach.
Zebrane w tomie tym studia mogą odegrać dwojaką rolę: dla części czytelników, którzy interesują się obecnym stanem
teorii socjologicznych na świecie, ale ze względu na barierę językową lub z innych względów nie sięgają do
oryginałów, mogą stanowić wprowadzenie do dorobku autora, którego szczególną niewątpliwie pozycję we
współczesnej socjologii amerykańskiej poprzednio podkreślano.
Z tego punktu widzenia na specjalną uwagę zasługuje studium, otwierające tom.
Jakkolwiek autor koncentruje się tu na zagadnieniach interpretacji psychoanalitycznej teorii osobowości, są tu jednak
zawarte również podstawowe sformułowania odnoszące się do ogólnej teorii socjologicznej Parsonsa, zwłaszcza do
koncepcji są stemu społecznego.
Skrótowa forma prezentacji zrębów własnej teorii skłoniła przy tym autora do rzadkiej u niego jasności i zwięzłości
oraz względnej prostoty wykładu.
W połączeniu z informacjami, które starano się zawrzeć w niniejszym wstępie, rozdział ten może zatem posłużyć za
wprowadzenie do studiów nad całokształtem teorii Parsonsa, wymagających już jednak dalszej, rozległej i trudniejszej
lektury.
Niezależnie od tej roli inicjującej książka może zainteresować wielu czytelników ze względu na merytoryczną
zawartość dalszych rozdziałów.
Obraz problemów współczesnego społeczeństwa amerykańskiego i jego kultury, przedstawiony tutaj przez Parsonsa,
oparty jest na pewnych elementach jego ogólnej teorii, ale może być rozpatrywany bez jej szczegółowej znajomości i
niezależnie od jej ostatecznej oceny.
Stano 7 Por.np.
W, N, St epb a n s.
The Oedipus Concept: Cross-Cultutal Eyidence.
Nowy r*r*****.
Teoria socjologiczna Talcotta Parsonsawisko psychoanalityczne nie jest równie-z szczególnie mocno
akcentowane w drugiej, a częściowo i trzeciej części książki.
W odniesieniu do problematyki młodzieży sam autor tłumaczy to faktem, że zagadnienia tyczące post-edypalnego
okresu latencji (utajenia) wymagają uwzględnienia innych czynników, kształtujących procesy społecznego współżycia,
związanych w znacznej mierze z makrostrukturą społeczną, z ogólnym systemem wartości właściwych kulturze.
Teoretyczne stanowisko o wyraźnie uniwersalistycznych i schematyzujących tendencjach nie określa w jednakowym
stopniu wszystkich prac Parsorsa.
Studium poświęcone szkolnictwu amerykańskiemu i analiza riesmannowskiej koncepcji amerykańskiego charakteru
narodowego nie wykazują rygorystycznych powiązań z ogólnymi założeniami teorii.
W konfrontacji z danymi empirycznymi schematy teoretyczne nie wydają się widocznie czasami samemu autorowi
użyteczne.
Opracowanie nabiera przy tym nieco impresjonistycznego charakteru, ma jednak walory informacyjne.
Qharak (erystyka szkolnictwa amerykańskiego z jego procesami selekcyjnymi oraz zestawienie roli rodziny i grup
rówieśniczych w formowaniu cech osobowości stanowią istotny wkład do obrazu współczesnego społeczeństwa
amerykańskiego, nawet jeśli nie jest to obraz we wszystkich szczegołach obiektywny.
Zwłaszcza gdy autor poszukuje danych porównawczych w literaturze na temat krajów socjalistycznych, czerpie je z
prac amerykańskich, sowietologów", z wszelkimi wynikającymi stąd obciążeniami.
Szkice wchodzące w zakres socjologii medycyny, podobne charakterem do poprzednich, stanowią przykład
problematyki tej nowej dziedziny socjologii, w której zresztą Parsonsa można uważać za pioniera, analiza społecznego
[ Pobierz całość w formacie PDF ]