encyklopedia przedsiebiorcy 1 zakladamy firme, twoja firma
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Partner strategiczny
małego przedsiębiorcy
1
❚
Formy prawne irmy
Czym kierować się, wybierając optymalną formę prawną irmy
Konsekwencje działalności jako osoba prawna i jako osoba
izyczna
❚
Obowiązki rejestracyjne irmy
Ewidencja działalności, koncesje, pozwolenia, licencje
Koszty założenia działalności
Kto i jak może kontrolować przedsiębiorcę oraz sposoby
prowadzenia kontroli podatkowej
❚
Jak założyć i zarejestrować spółkę
ABC spółek kapitałowych i spółek osobowych
W następnym zeszycie
1 października 2008 r.
❚
Inwestujemy poprzez środki unjne
Nowa encyklopedia
Zakładamy irmę
małego
przedsiębiorcy
2
zeszyt
1
1
Forma prawna
firmy
Jak wybrać dla firmy optymalną formę prawną
Swoją aktywność zawodową możemy wykorzystać zarówno
pracując na etacie, jak i prowadząc działalność gospodarczą. W przeciwień-
stwie do pracowników przedsiębiorcy mają preferencje podatkowe oraz pra-
wo do płacenia obowiązkowych składek do ZUS na minimalnym poziomie.
tych miesięcznie zlecić biuru rachunko-
wemu – o tyle prowadzenie ksiąg han-
dlowych jest na tyle skomplikowane, że
trzeba albo zatrudnić wykwalifikowaną
księgową, albo wynająć biuro rachunko-
we – za opłatą już zdecydowanie wyższą.
Nim dojdziemy do ostatecznych kon-
kluzji w sprawie wyboru formy, w jakiej
poprowadzimy działalność, musimy po-
znać – przynajmniej w podstawowym za-
kresie – specyfikę funkcjonowania
przedsiębiorcy w poszczególnych wa-
riantach prawnych.
ści, który może nam zagwarantować
sukces, niezwykle istotny jest wybór for-
my, w jakiej prowadzić będziemy tę dzia-
łalność. Przepisy dają wiele możliwości
wyboru formy odpowiedniej dla małego
przedsiębiorcy.
datkowym ich działalność jest regulowa-
na przez ustawę o podatku dochodowym
od osób fizycznych (spółki osobowe),
ustawę o podatku dochodowym od osób
prawnych (spółki kapitałowe) i w okreslo-
nych przypadkach ustawę o rachunkowo-
ści. Spółki prawa handlowego muszą bo-
wiem w większości przypadków prowa-
dzić specjalne księgi rachunkowe. Spółki
kapitałowe (spółka z o. o. i spółka akcyj-
na) mają taki obowiązek zawsze, nato-
miast w przypadku spółek osobowych
(np. spółka jawna, partnerska) – gdy osią-
gną przychody przekraczające rocznie
równowartość 1,2 mln euro (dla 2008 r.
jest to 4,521 mln zł).
Ostateczna decyzja o wyborze formy
prowadzenia działalności jednej ze spó-
łek kapitałowych, jako formy prowadze-
nia działalności gospodarczej, ma więc
spore konsekwencje finansowe w zakre-
sie kosztów prowadzonej działalności.
O ile bowiem księgę przychodów i roz-
chodów można prowadzić bez trudu we
własnym zakresie – lub za kilkaset zło-
Jednoosobowo czy w spółce
Każdy, kto myśli o rozpoczęciu działal-
ności gospodarczej
(patrz definicje str.
23),
musi taką decyzję poprzedzić do-
kładną analizą. W dwóch przynajmniej
kategoriach. Po pierwsze – na ile realne
jest, by dany projekt zakończył się sukce-
sem. Po drugie, jakie siły i środki zaanga-
żować i skąd je wziąć. Przy działalności na
dużą skalę potencjalny inwestor ma dziś
do dyspozycji długą listę doradców, któ-
rzy takie analizy przeprowadzą fachowo
i dogłębnie. Natomiast w przypadku ma-
łej firmy trzeba to uczynić we własnym za-
kresie. Poza tym dla ostatecznego sukcesu
przedsięwzięcia niezwykle istotny jest
wybór formy, w jakiej prowadzić będzie-
my tę działalność.
Firma może być prowadzona jednooso-
bowo (przedsiębiorca będący osobą fi-
zyczną) lub w formie spółki: jawnej, ko-
mandytowej, komandytowo-akcyjnej,
partnerskiej, z ograniczoną odpowiedzial-
nością, akcyjnej (spółka z o.o. i akcyjna
posiadają osobowość prawną).
Prowadzenie działalności w formie
spółki jest wskazane przede wszystkim
dla osób, które chcą działać grupowo.
W przypadku spółek o statusie osób praw-
nych nie ma jednak przeszkód, by spółkę
założyła jedna osoba fizyczna. Z kolei oso-
by, które chcą działać wespół, a przy tym
pozostać przy prostszej formie księgowo-
ści, jaka gwarantowana jest osobom fi-
zycznym, mogą wybrać spółkę cywilną,
a nawet spółkę jawną. Z tym że taką spół-
kę muszą założyć co najmniej dwie osoby.
Działalność spółek (poza spółką cywil-
ną) uregulowana jest przepisami kodeksu
spółek handlowych. Muszą być one zgła-
szane rejestru przedsiębiorców w Krajo-
wym Rejestrze Sądowym. Na gruncie po-
Korzyści z samozatrudnienia
Osoby wykonujące pracę na podstawie
umowy o pracę nie mają żadnego wpływu
na sposób opodatkowania. Zawsze ich do-
chód podlega podatkowi według skali po-
datkowej. I to po zsumowaniu z innymi
ewentualnymi dochodami opodatkowa-
nymi na zasadach ogólnych
(patrz
definicje str. 23)
. Co gorsza, pracownik
może swój przychód do opodatkowania
obniżyć tylko nieznacznie o z góry ustalo-
ne przez ustawodawcę zryczałtowane
koszty uzyskania przychodu. Od wielu lat
wynoszą one ok. 100 zł miesięcznie
i w większości przypadków nie rekom-
pensują nawet kosztów dojazdu do pracy.
JAK TO ZROBIĆ...
Chcemy rozpocząć działalność gospodarczą. Na początek w niewiel-
kim zakresie, wykorzystując pomoc rodziny.
Wybierając formę prawną najpierw decydujemy, czy bę-
dziemy działać jako osoba fizyczna czy jako osoba prawna
(patrz definicje
str. 23)
. Jednoosobowo czy w formie spółki.
W praktyce spółka cywilna najlepiej nadaje się do prowadzenia przedsię-
biorstw rodzinnych. A spółka jawna polecana jest w sytuacji, gdy zakres
prowadzonej działalności jest na tyle duży, że forma spółki cywilnej może
stać się barierą – przede wszystkim w zakresie wiarygodności.
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością jest optymalnym rozwiązaniem
w sytuacji, gdy mamy prowadzić działalność o różnorodnym charakterze,
a na dodatek wymaga ona dużego kapitału. W praktyce zdecydowana
większość osób zaczyna działalność od firmy jednoosobowej, czyli jest oso-
bą fizyczną prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą wyłącznie
we własnym imieniu i na własne ryzyko. Taka osoba, pod spełnieniu
wszystkich obowiązków rejestracyjnych, może łączyć się z innym przedsię-
biorcą w spółkę cywilną.
Nowa encyklopedia
PROCEDURY
P
oza wytypowaniem rodzaju działalno-
PROBLEM:
ROZWIĄZANIE:
Zakładamy firmę
3
W efekcie pracownicy, zwłaszcza ci najle-
piej wynagradzani, płacą podatek według
stawki 30, a nawet 40 procent.
Zupełnie inaczej jest w przypadku
przedsiębiorców
(patrz definicje str. 23)
.
Zarobkowanie na własny rachunek po-
zwala zaoszczędzić na podatkach oraz
na obowiązkowych składkach na ubez-
pieczenia społeczne. Samozatrudniony
wykonujący działalność osobiście lub
działający jako przedsiębiorca może ko-
rzystać z wyższych kosztów uzyskania
przychodów albo z niższych stawek po-
datkowych niż pracownik.
Decydując się na prowadzenie poza-
rolniczej działalności gospodarczej jako
osoba fizyczna, przedsiębiorca ma do
wyboru co najmniej kilka form płacenia
podatku od dochodu, z których skala ta-
beli podatkowej, będąca jedynym wa-
riantem dla pracowników, jest na tej li-
ście rozwiązaniem najkosztowniejszym.
Przy działalności na niewielką skalę,
zwłaszcza bez zatrudniania przez siebie
pracowników, może nawet płacić kartę
podatkową, a więc stosunkowo niewiel-
ki podatek w stałej wysokości, uzależ-
nionej od rodzaju działalności, jej za-
kresu, a nawet miejsca, w którym dzia-
łalność ta jest prowadzona.
Może też, poza grupą usług wyraźnie
określonych jako niedających prawa do pre-
ferencji, płacić ryczałt od przychodów ewi-
dencjonowanych, zazwyczaj w wysokości
8,5 proc., albo i według niższej stawki.
Jeśli natomiast ma wysokie koszty,
może wybrać podatek ustalany od do-
chodu na zasadach ogólnych. Jednak
i wtedy nie jest skazany wyłącznie na ta-
belę skali podatkowej, jak każdy pracow-
nik, ale może zdecydować się na podatek
w stałej wysokości 19 proc.
KTO NAJWIĘCEJ SKORZYSTA NA SAMOZATRUDNIENIU
■
Osoba rozpoczynająca aktywność zawodową, która wcześniej nie praco-
wała na etacie oraz nie prowadziła działalności gospodarczej. Taka osoba
może zawsze skorzystać z podatku w stałej wysokości 19 proc., a w wielu
wypadkach ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych w wysokości 8,5
proc. przychodów (lub mniej). Ponadto przez dwa lata płacić będzie obo-
wiązkowe składki ZUS od najniższej z możliwych podstawy wymiaru.
■
Osoba, która była już pracownikiem, ale w roku poprzednim i obecnym nie
była na etacie w firmie, na rzecz której może wykonywać swoje usługi
w ramach rozpoczynanej działalności gospodarczej. Taka osoba także bę-
dzie miała prawo do podatku w stałej wysokości 19 proc., ewentualnie ry-
czałtu. A jeśli w ciągu ostatnich pięciu lat nie prowadziła działalności go-
spodarczej, przez dwa lata płacić będzie obowiązkowe składki do ZUS od
minimalnej podstawy wymiaru. Ale na daninie wobec ZUS zazwyczaj sko-
rzysta także, jeśli te ostatnie preferencje jej nie będą przysługiwać, bo-
wiem składki przedsiębiorców i tak są niższe od składek pracowniczych.
■
Osoba, która zamieni stosunek pracy na działalność wykonywaną osobi-
ście nawet na rzecz niedawnego pracodawcy, ale pod warunkiem, że
przedmiotem jej nowej aktywności będą usługi (produkcja) inne niż te,
które wykonywała w ramach umowy o pracę. Dobrym momentem przej-
ścia na samozatrudnienie będzie np. zdobycie nowych kwalifikacji. Za-
miast wówczas awansować w hierarchii pracowniczej, warto otworzyć
własny biznes i w ramach działalności sprzedawać usługi nawet byłemu
pracodawcy, które po awansie byłyby wykonywane na podstawie umowy
o pracę. Taka osoba ma do dyspozycji co najmniej podatek w stałej wyso-
kości 19 proc. oraz większe lub mniejsze preferencje co do składek ZUS.
■
Osoba, która łączy pracę etatową z działalnością gospodarczą (dorabia ja-
ko pracownik albo jako przedsiębiorca), o ile tylko przedmiotem działalno-
ści gospodarczej jest inna aktywność niż praca lub jeśli jako przedsiębior-
ca sprzedaje swoje usługi podmiotom innym niż pracodawca. Taki podat-
nik, rozliczając się z dochodów z pracy, zachowa prawa do ewentualnych
ulg (zwłaszcza ulga prorodzinna i ulga odsetkowa w ramach praw naby-
tych) oraz odliczeń. Natomiast działalność gospodarczą może rozliczać
w formie karty podatkowej lub ryczałtu (jeśli przepisy dają prawo do tej
formy podatku w odniesieniu do rodzaju prowadzonej działalności) lub
w formie podatku w stałej wysokości 19 proc. Ponadto składki na obo-
wiązkowe ubezpieczenia społeczne zapłaci tylko od dochodów pracowni-
czych. W związku z tym optymalnym rozwiązaniem są jak najniższe docho-
dy z pracy (choćby płaca minimalna) i jak najwyższe z działalności, podle-
gające preferencyjnemu sposobowi opodatkowania.
Pracodawca współpracownikiem
W rozumieniu potocznym samozatrud-
nienie to zastąpienie wcześniejszego sto-
sunku pracy działalnością gospodarczą.
W efekcie dotychczasowy pracodawca sta-
je się partnerem gospodarczym wcześniej
zatrudnionego. Oba podmioty stają się
przedsiębiorcami, osiągającymi przycho-
dy z pozarolniczej działalności gospodar-
czej. Jedyną różnicę stanowi podstawa
opodatkowania, która uzależniona jest od
formy prawnej tych podmiotów – podatek
dochodowy od osób prawnych (CIT),
w przypadku gdy przedsiębiorca jest oso-
bą prawną, np. spółką akcyjną albo spółką
z ograniczoną odpowiedzialnością albo
podatek dochodowy od osób fizycznych
(PIT) – gdy przedsiębiorca jest osobą fi-
zyczną, albo działa w ramach spółki oso-
bowej. W tym drugim przypadku, co do
osób fizycznych lub spółek osobowych
w grę może wchodzić też podatek zryczał-
■
Osoba, która nie jest na etacie, ale wykonuje działalność osobiście – pod
warunkiem, że zacznie osiągać bardzo wysokie dochody albo ma wysokie
koszty tej działalności. Korzyści podatkowe polegać będą na możliwości
opodatkowania dochodu w formie podatku liniowego, przy skorzystaniu
z pełnych kosztów uzyskania przychodów, a nie zryczałtowanych (np.
w wysokości 20 proc. przychodu). Ponieważ osoba wykonująca działal-
ność osobiście obowiązkowe składki do ZUS płaci na zasadach zbliżonych
do pracownika, zmiana roli na przedsiębiorcę da też korzyści w postaci
niższych składek ZUS.
towany – ryczałt od przychodów ewiden-
cjonowanych albo karta podatkowa.
Jednak utożsamianie samozatrudnie-
nia z działalnością gospodarczą jest
znacznym zawężeniem tego zjawiska.
W praktyce między etatową pracą a poza-
rolniczą działalnością gospodarczą wy-
stępują stany pośrednie. Równie liczna co
jednoosobowe przedsiębiorstwa jest ar-
mia osób, które funkcjonują w oparciu
o cywilne umowy zlecenia lub o dzieło.
Różne formy samozatrudnienia
Brak w prawie podatkowym, prawie
pracy, prawie ubezpieczeń społecznych
definicji samozatrudnienia utrudnia
określenie tego rodzaju aktywności za-
robkowej.
➤
małego
przedsiębiorcy
4
zeszyt
1
Aby uporządkować wszelkie możliwe
formy samozatrudnienia, a następnie
określić ich właściwe usytuowanie
w gmatwaninie przepisów, najlepiej jest
wyjść od przepisów prawa podatkowe-
go. Wszystkie interesujące nas przypadki
można podzielić na dwie kategorie:
działalność wykonywaną osobiście i po-
zarolniczą działalność gospodarczą.
Wynika to z art. 10 ust. 1 ustawy z 26
lipca 1991 r. o podatku dochodowym od
osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr
14, poz. 176 ze zm.), zgodnie z którym
źródłami przychodów są m.in.:
■
PRZYWILEJE MAŁEGO PODATNIKA
stosunek służbowy, stosunek pracy,
w tym spółdzielczy stosunek pracy,
członkostwo w rolniczej spółdzielni
produkcyjnej lub innej spółdzielni zaj-
mującej się produkcją rolną, praca na-
kładcza, emerytura lub renta (pkt 1),
Osoba, która zostanie przedsiębiorcą i będzie rozliczała się jako osoba fizyczna
prowadząca działalność gospodarczą, musi pamiętać o przywilejach, z jakich
skorzysta pozostając przy statusie małego podatnika
(patrz definicje str. 23)
. Ja-
ko mały podatnik będzie mogła się wygodniej rozliczać z fiskusem w ciągu ro-
ku podatkowego w formie zaliczek na podatek (zaliczki kwartalne) oraz z po-
datku od towarów i usług (rozliczenie raz na kwartał). Będzie mogła skorzystać
z ekspresowej amortyzacji
(więcej na ten temat w zeszycie nr 3 Nowej
Encyklopedii Małego Przedsiębiorcy)
. Mały podatnik to podmiot, u którego war-
tość przychodu ze sprzedaży (wraz z kwotą podatku od towarów i usług) nie
przekroczyła w poprzednim roku podatkowym wyrażonej w złotych kwoty od-
powiadającej równowartości 800 tys. euro. Przeliczenia kwot wyrażonych
w euro dokonuje się według średniego kursu euro ogłaszanego przez Narodo-
wy Bank Polski na pierwszy dzień roboczy października roku poprzedzającego
rok podatkowy, w zaokrągleniu do 1 tys. zł, czyli w 2008 roku 3 014 000 zł.
■
działalność wykonywana osobiście
(pkt 2),
ków winien zachować się jak w pierw-
szym z omówionych przypadków. Ewen-
tualny fakt prowadzenia działalności go-
spodarczej przez drugiego z małżonków
może mieć jedynie skutek w takiej posta-
ci, że może ograniczyć w pewnych przy-
padkach możliwość korzystania
z uproszczonych form opodatkowania
działalności (karta podatkowa, ryczałt).
Małżonkowie mogą także prowadzić
firmę wspólnie w formie spółki cywilnej.
Możliwe to jest bądź poprzez formalne
podpisanie umowy spółki albo bez jej
sporządzania. W pierwszym przypadku
można ustanowić inny podział dochodu
niż pół na pół. W drugim – automatycz-
nie przyjmuje się, że przychody, docho-
dy, koszty itd. dzielone są po połowie.
Niezależnie od przyjętego rozwiązania,
każdy z małżonków musi być przedsię-
biorcą, czyli dokonać wpisu do ewidencji
działalności gospodarczej itd.
Firma rodzinna może też działać w in-
nym układzie pokrewieństwa. Wariant
pierwszy – działalność gospodarczą pro-
wadzi tylko jeden z małżonków, a osobą
współpracującą jest inny członek rodzi-
ny, np. syn. W takim przypadku tylko
małżonek prowadzący działalność go-
spodarczą jest przedsiębiorcą, ze wszel-
kimi tego konsekwencjami (obowiązki
rejestracyjne). Natomiast współpracują-
cy członek rodziny podlega obowiązko-
wemu ubezpieczeniu społecznemu na
zasadzie osoby współpracującej. Wariant
drugi – działalność gospodarczą prowa-
dzą wspólnie rodzice i dzieci (w różnych
układach, od sytuacji jeden plus jeden do
sytuacji dwoje plus kilkoro). W tym ukła-
dzie możliwe są dwie podstawowe sytu-
acje. Po pierwsze – każdy z udziałowców
takiego biznesu powinien występować
w roli przedsiębiorcy, z wszelkimi tego
konsekwencjami (obowiązki rejestracyj-
ne), a dla prowadzenia biznesu zawarta
jest spółka cywilna, umowa której prze-
widuje wysokość udziałów poszczegól-
nych wspólników. Udziały te stanowią
podstawę do rozliczania się z fiskusem
z podatku dochodowego. Po drugie –
małżonkowie prowadzą działalność
wspólnie (najlepiej w formie spółki cy-
wilnej) i zatrudniają dziecko (dzieci).
O ile bowiem małżonek nie może zatrud-
nić w spółce cywilnej współmałżonka,
o tyle nie ma przeszkód, by zatrudnić
pełnoletnie dziecko. I to zarówno na
podstawie umowy o pracę jak i cywil-
nych umów (zlecenia, o dzieło itd.).
W takim przypadku rozliczenie odbywa
się na zasadach spółki cywilnej, a wyna-
grodzenie dziecka jest kosztem uzyska-
nia przychodów. Podlega ono obowiąz-
kowemu ubezpieczeniu społecznemu na
zasadach pracownika.
Już z tej swoistej specyfikacji wynika,
jak obszerna jest to materia możliwości
i jak wielkie pole do popisu, by określoną
sytuację prawno-podatkową dostosować
do potrzeb rodziny. A jeszcze bardziej
skomplikowana mapa zależności po-
wstanie, gdy uwzględnimy wszystkie
niuanse związane z obowiązkami reje-
stracyjnymi, podatkowymi czy z zakresu
ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych.
Ba, idźmy dalej i dopowiedzmy, że wy-
brany wariant prowadzenia rodzinnego
biznesu nie musi być wariantem stałym.
W trakcie prowadzenia działalności go-
spodarczej możliwa jest bowiem zmiana
formy prowadzonej działalności, tak by
jak najbardziej dostosować ją do po-
trzeb.
pozarolnicza działalność gospodarcza
(pkt 3).
Jeszcze inaczej, bo w praktyce na wie-
le sposobów, rozliczane jest samozatrud-
nienie osób działających na podstawie
kontraktu menedżerskiego.
Przedsiębiorca jako osoba fizyczna
Dla potrzeb małej firmy, zwłaszcza
w pierwszym okresie działalności,
z pewnością najbardziej korzystne jest
funkcjonowanie na zasadach osoby fi-
zycznej. Z tym że w zależności od kon-
kretnych potrzeb można wybrać jeden
z wielu wariantów. Jeśli zdecydujemy się
na prowadzenie tzw. firmy rodzinnej,
podstawowym rozwiązaniem będzie sy-
tuacja, w której jeden z małżonków pro-
wadzi działalność gospodarczą, nie ko-
rzystając przy tym z pomocy innych
członków rodziny. W takim przypadku
tylko małżonek przedsiębiorca rejestruje
się w ewidencji działalności gospodar-
czej, zgłasza do ubezpieczenia społecz-
nego i rozlicza z fiskusem.
Inny wariant polega na tym, że to je-
den z małżonków prowadzi działalność
gospodarczą, a drugi mu w tym pomaga.
W tym układzie także tylko małżonek
prowadzący działalność rejestruje się
w ewidencji działalności gospodarczej
i rozlicza się z fiskusem, ale już do ubez-
pieczeń społecznych zgłasza się i sam,
i współmałżonka, który ubezpieczony
jest na zasadach osoby współpracującej.
Kolejnym wariantem jest przypadek,
w którym i mąż i żona są przedsiębiorca-
mi. W tej sytuacji możliwe są jednak tak-
że różne rozwiązania. Pierwszym jest ta-
kie, w którym małżonkowie prowadzą
działalność niezależnie od siebie (każdy
jest przedsiębiorcą na własny rachunek).
W zakresie zobowiązań każdy z małżon-
Zysk z niższych składek ZUS
Każda osoba, zwłaszcza uzyskująca
wysokie dochody, decydując się na
ropoczęcie własnej działalności, może
odnieść duże korzyści, oszczędzając na
obowiązkowych składkach na ubezpie-
Nowa encyklopedia
■
Zakładamy firmę
5
czenia społeczne i zdrowotne. Zamiast
płacić je od pełnego dochodu, może je
regulować od deklarowanej podstawy
wymiaru, którą jest 60 proc. przeciętne-
go wynagrodzenia, a w przypadku osób
rozpoczynających prowadzenie działal-
ności po raz pierwszy
(patrz definicje
str. 23)
nawet 60 proc. najniższego wy-
nagrodzenia.
Oczywiście, składki te można płacić
od dużo wyższej podstawy wymiaru.
Wystarczy je tylko w dowolnej wysoko-
ści (poza podstawą wymiaru składek na
ubezpieczenie chorobowe) zadeklaro-
wać. Ale tak naprawdę na wysokość
przyszłej emerytury wpływa zaledwie
trzecia część tych składek. Takie same
pieniądze, swobodnie ulokowane w od-
powiednią dobrowolną polisę z fundu-
szem kapitałowym, wypracują tę eme-
ryturę w nieporównywalnie większej
wysokości niż powierzone ZUS! A pra-
cownik takiej alternatywy nie ma.
Druga ważna korzyść dla osoby prowa-
dzącej pozarolniczą działalność gospodar-
czą to możliwość opodatkowania docho-
du w formie podatku w stałej wysokości
19 proc. Z takiej możliwości nie mogą ko-
rzystać osoby uzyskujące dochody z pracy.
W przypadku dobrze zarabiających pra-
cowników oznacza to nie tylko koniecz-
ność oddania ZUS – 18,71 proc. wynagro-
dzenia (przynajmniej do granicy docho-
dów 85 290 zł w 2008 r.), ale i zapłacenia
od pozostałej kwoty 40-proc. podatku.
Tymczasem przedsiębiorca od takiej samej
kwoty, np. 6 tys. zł, uzyskanej nie jako wy-
nagrodzenie z tytułu pracy, ale dochód
z pozarolniczej działalności gospodarczej
może zapłacić symboliczną kwotę składki
na ubezpieczenia społeczne oraz 19 proc.,
a nie np. 40 proc. podatku.
Preferencyjne składki dla rozpoczynają-
cych działalność ustawą z 1 lipca 2005 r.
o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń
społecznych oraz niektórych innych ustaw
(Dz.U. nr 150, poz. 1248) wprowadzono
nowe zasady ustalania podstawy wymiaru
składek na ubezpieczenia społeczne osób
prowadzących pozarolniczą działalność
gospodarczą, które rozpoczęły wykonywa-
nie działalności gospodarczej po dniu wej-
ścia w życie tej ustawy (tj. nie wcześniej niż
25 sierpnia 2005 r.). Dla osób tych, w okre-
sie pierwszych 24 miesięcy kalendarzo-
wych od dnia rozpoczęcia wykonywania
działalności gospodarczej, podstawę wy-
miaru składek na ubezpieczenia społeczne
stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa
jednak niż 30 proc. kwoty minimalnego
wynagrodzenia, tj. w 2008 roku 337,80 zł
(30 proc. x 1126 zł).
Powyższa zasada ustalania podstawy
wymiaru składek na ubezpieczenia spo-
łeczne nie ma jednak zastosowania do
osób, które już prowadzą działalność lub
w okresie ostatnich 60 miesięcy kalenda-
rzowych przed dniem rozpoczęcia wyko-
nywania działalności gospodarczej pro-
wadziły pozarolniczą działalność. Doty-
czy to także przypadku, gdy wykonują
one działalność gospodarczą dla byłego
pracodawcy, na rzecz którego przed
dniem rozpoczęcia działalności gospo-
darczej w bieżącym lub poprzednim roku
kalendarzowym wykonywały w ramach
stosunku pracy lub spółdzielczego stosun-
ku pracy czynności wchodzące w zakres
wykonywanej działalności gospodarczej.
konywanej osobiście, a nawet ze stosun-
ku pracy.
W art. 5b i 5c, które zostały dodane do
ustawy o PIT, ustawodawca określił wa-
runki negatywne działalności zarobko-
wej, wykluczające potraktowanie jej jako
działalność gospodarcza. Za taką nie
uznaje się wykonywanych czynności, je-
żeli:
■
wszelką odpowiedzialność wobec
osób trzecich, z wyłączeniem odpo-
wiedzialności za popełnienie czynów
niedozwolonych, za ich rezultat oraz
wykonywanie ponosi zlecający wyko-
nanie tych czynności, i
Z etatu do działalności gospodarczej
Wypunktowane wcześniej korzyści
samozatrudnienia sprawiły, że ustawo-
dawca mnoży przeszkody, utrudniające
zwłaszcza zamienianie stosunku pracy
na działalność gospodarczą. Samoza-
trudnienie ma fikcyjny charakter, kiedy
pod formalnym rozliczeniem działal-
ności gospodarczej kryje się rzeczywi-
sty stosunek pracy albo formalny
przedsiębiorca jest co najwyżej pod-
miotem wykonującym pracę na zasa-
dzie działalności wykonywanej osobi-
ście. Tymczasem brak w prawie defini-
■
są one wykonywane pod kierownic-
twem oraz w miejscu i czasie wyzna-
czonym przez zlecającego te czynno-
ści, i
wykonujący te czynności nie ponosi
ryzyka gospodarczego związanego
z prowadzoną działalnością.
W zmodyfikowanym art. 5a (punkt 6)
ustawy o PIT zostało zapisane, że pojęcie
działalności gospodarczej we wszystkich
przepisach prawa podatkowego oznacza
działalność zarobkową: wytwórczą, bu-
dowlaną, handlową, usługową, polegają-
cą na poszukiwaniu, rozpoznawaniu
i wydobywaniu kopalin ze złóż, polegają-
cą na pobieraniu pożytków z rzeczy oraz
z wartości niematerialnych i prawnych –
prowadzoną we własnym imieniu bez
względu na jej rezultat, w sposób zorga-
nizowany i ciągły. Za osobę prowadzącą
działalność gospodarczą uważa się rów-
nież osobę fizyczną będącą wspólnikiem
spółki niemającej osobowości prawnej
w zakresie wykonywanej przez tę spółkę
działalności gospodarczej.
Nowa definicja utrudnia przechodze-
nie na samozatrudnienie nie tylko oso-
bom, które chciałyby taki zamiar zreali-
zować w przyszłości, ale mocno skompli-
kuje życie podatnikom, którzy, będąc
przedsiębiorcami, faktycznie całą swoją
działalność ukierunkowują na jeden
podmiot gospodarczy, świadcząc na jego
rzecz usługi, faktycznie pod jego kierow-
nictwem i na jego rzecz.
W konsekwencji fiskus zażąda rozli-
czenia dochodów jak z umowy o pracę.
Oznaczać to będzie utratę prawa do po-
datku w stałej wysokości 19 proc.
– u osób, które przychody z działalności
gospodarczej opodatkowują w ten spo-
sób, a także do pomniejszania przycho-
du o koszty uzyskania ustalane na pod-
stawie księgi przychodów i rozchodów.
UWAGA
PROBLEMY
Z SAMOZATRUDNIENIEM
Z analizy przepisów wynika, że wiele
osób, które chcą zastąpić dotychcza-
sowy etat na współpracę z byłym
pracodawcą w ramach zarejestrowa-
nej przez siebie działalności gospo-
darczej, może mieć z tym kłopot.
W myśl nowych przepisów, taka for-
ma zatrudnienia, niezależnie od woli
zarobkującego, będzie traktowana ja-
ko działalność wykonywana osobiście
albo w ramach stosunku zatrudnie-
nia, a nie działalność gospodarcza.
cji samozatrudnienia utrudnia jedno-
znaczne określenie tego sposobu osią-
gania przychodów czy – ściślej – ak-
tywności zarobkowej. Tym niemniej
obowiązująca od początku 2007 roku
zmieniona definicja działalności go-
spodarczej zastawia na samozatrud-
nionych nowe pułapki.
Dla wielu osób już korzystających
z samozatrudnienia konsekwencją no-
wej definicji działalności gospodarczej,
obowiązującej od nowego roku, może
być utrata prawa do rozliczania docho-
dów jako uzyskiwanych z pozarolniczej
działalności gospodarczej. Kontrola
skarbowa może je zakwalifikować jako
uzyskiwane w ramach działalności wy-
czytaj też
■
O ustalaniu wysokości składek ZUS
w zeszycie nr 7 Nowej Encyklopedii
Małego Przedsiębiorcy
➤
■
[ Pobierz całość w formacie PDF ]