Farmakogenetyka III, Farmakologia, prezentacje
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
FARMAKOGENETYKA
podstawowe zagadnienia
prof. dr hab. Teresa BobkiewiczKozłowska
III rok Wydziału Lekarskiego
2011
Farmakogenetyka jest nauk
Ä…
o genetycznych podstawach ró
Ŝ
nic
w odpowiedziach na leki. W tym najszerszym zakresie obejmuje
farmakogenomik
Ä™
, która wykorzystuje metodyk
Ä™
badania ca
Å‚
ego genomu
do wykrycia wielogenowych uwarunkowa
Å„
odpowiedzi na leki. Dzi
Ä™
ki
post
Ä™
pom technicznym genomiki ostatnich lat, farmakogenomika
wykorzystuje genetyk
Ä™
prognostyczn
Ä…
przewidywanie fenotypu w
oparciu o genotyp.
Aby
określić
farmakologiczne
podstawy
zmienionych
odpowiedzi, indywidualne odchylenia w odpowiedzi na leki porównano z
„normalnymi" odpowiedziami. Wrodzone składowe odpowiedzi na leki
zostały określone dzięki wykorzystaniu badań rodzinnych lub
wywnioskowane na podstawie badań reprodukcyjnych osobniczych lub
międzyosobniczych.
Wraz z rozwojem technologii w genomice, moÅœliwa jest
odwrotna genetyka, tzn. przewidywanie genotypu w oparciu o fenotyp,
dzięki czemu polimorfizm genów moŜe być punktem wyjściowym do
zbadania, czy róŜnorodność genetyczna ulega transkrypcji na
róŜnorodność fenotypów.
Poszczególni ludzie róŜnią się między sobą przeciętnie 300
1000 nukleotydów, z szacunkową całkowitą liczbą 3,2 miliona
pojedynczych polimorfizmów nukleotydowych (single nudeotide
polymorphisms SNPs; substytucje pojedynczych par zasad
znajdowane w populacji z częstością > 1%) w genomie; The
International SNP Map Working Group, 2001). Określenie, który z tych
wariantów lub wariantów kombinacji ma konsekwencje funkcjonalne dla
działania leków, jest przedmiotem nowoczesnej farmakogenetyki.
Znaczenie farmakogenetyki dla
ró
Ŝ
norodno
Å›
ci odpowiedzi na leki
Odpowied
ź
na lek rozwa
Ŝ
ana jest jako fenotyp
Å›
rodowiskowy
rozwijaj
Ä…
cy si
Ä™
z genów, tj. indywidualna odpowied
ź
na lek zale
Ŝ
y od
z
Å‚
o
Ŝ
onych interakcji pomi
Ä™
dzy czynnikami
Å›
rodowiskowymi a
genetycznymi (ryc.1). Ró
Ŝ
norodno
ść
odpowiedzi na leki mo
Ŝ
e zatem by
ć
wyja
Å›
niona poprzez ró
Ŝ
norodno
ść
czynników
Å›
rodowiskowych i
genetycznych, pojedynczo lub w kombinacji.
ryc.1
Jaka cz
ęść
odpowiedzi na lek mo
Ŝ
e by
ć
determinowana
genetycznie? Pewnych informacji dostarczy
Å‚
y klasyczne badania rodzinne.
Poniewa
Ŝ
w farmakogenetyce, gdzie zazwyczaj wymagane jest podawanie
leku bli
ź
ni
Ä™
tom lub trojaczkom, ocenie podlega fenotypowa sk
Å‚
adowa
ró
Ŝ
nej odpowiedzi na lek, która jest w
Å‚
a
Å›
ciwa czynnikowi genetycznemu,
uzyskiwane dane s
Ä…
ograniczone.
Badania bliźniąt wykazały, Ŝe metabolizm leku ma charakter silnie
dziedziczny, a czynniki genetyczne uznawane są za przyczynę większości
róŜnic w szybkości metabolizmu licznych leków.
Typowe są wyniki badań bliźniąt, u których mierzono okres
półtrwania antypiryny (ryc.2) analgetyku pirazolonowego, który jest
eliminowany wyłącznie przez metabolizm i jest substratem dla licznych
CYPs. Istnieje znacznie większa zgodność okresów półtrwania antypiryny
u bliźniąt monozygotycznych (jednojajowych) niŜ u dwuzygotycznych
(dwujajowych). Porównanie róŜnic u bliźniąt vs. u rodzeństwa sugeruje, Ŝe
przeciętnie 75% do 85% farmakokinetycznych róŜnic w okresie półtrwania
leków, które są eliminowane na drodze metabolizmu, jest dziedziczonych.
[ Pobierz całość w formacie PDF ]