euro, Numizmatyka Medalierstwo, Monety
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Euro, ????, ???? (znak: �, kod ISO 4217: EUR) � europejska waluta wprowadzona w miejsce walut krajowych. Jest prawnym �rodkiem p�atniczym w 16 pa�stwach tworz�cych stref� euro w Unii Europejskiej - obejmuj�cym ponad 322,5 mln Europejczyk�w. Waluta euro u�ywana jest tak�e w 11 krajach i terytoriach nienale��cych do UE (Watykanie, Monako, San Marino, Andorze, Kosowie, Czarnog�rze) oraz we francuskich posiad�o�ciach na Atlantyku i Oceanie Indyjskim oraz w brytyjskich bazach wojskowych na Cyprze[2].Strefa euro (Euroland; Euroobszar; obszar euro) jest tworz�c� uni� walutow� wsp�ln� przestrzeni� unijnych pa�stw, kt�re wprowadzi�y euro jako swoj� walut�, gdzie Europejski Bank Centralny prowadzi niezale�n� polityk� pieni�n�.Na co dzie� euro pos�uguje si� 327 mln ludzi oraz dodatkowe 200 mln w krajach, kt�re powi�za�y swoje waluty z euro[2].Sztywne kursy wymiany maj� Bu�garia, Bo�nia i Hercegowina, Komory i Republika Zielonego Przyl�dka. Waluty Danii, Estonii, Litwy i �otwy nale�� do Mechanizmu Kurs�w Walutowych (ERM II)[2].Wraz z obiegiem ponad 751 miliard�w, euro jest walut� o najwy�szej warto�ci got�wkowej w �wiecie[3]. Na euro przypada 27% �wiatowych rezerw walutowych[3].Pierwsze plany utworzenia Unii Walutowej pojawi�y si� ju� w latach 60. XX wieku, lecz dopiero w latach 70. opracowano plan wprowadzenia wsp�lnej waluty, a w 1979 roku powsta� Europejski System Walutowy. W 1986 ECU zosta�o trzeci� walut� na �wiecie, w kt�rej emitowano obligacje mi�dzynarodowe. Ostateczna decyzja o utworzeniu wsp�lnej waluty Unii Europejskiej zapad�a w ramach traktatu z Maastricht, kt�ry powo�ywa� do �ycia Uni� Gospodarcz� i Walutow�. W grudniu 1995 w Madrycie wsp�lnej walucie nadano nazw� euro. Ustanowiono te� system TARGET � system automatycznych przelicze� walut narodowych na euro. 1 stycznia 1999 nast�pi�a inauguracja euro w transakcjach bezgot�wkowych w 11 krajach (bez Grecji), a od 1 stycznia 2002 wprowadzono t� walut� w formie got�wkowej w dwunastu pa�stwach UE (opr�cz Wielkiej Brytanii, Szwecji i Danii). 1 lipca 2002 ostatecznie wycofano z obiegu waluty narodowe 12 pa�stw, kt�re przyst�pi�y do strefy euro. Rozszerzenie strefy euro nast�pi�o trzykrotnie: 1 stycznia 2007 przez euro zosta� zast�piony tolar s�owe�ski, 1 stycznia 2008 funt cypryjski i lira malta�ska, a 1 stycznia 2009 korona s�owacka.Banknoty euro s� drukowane pod bezpo�redni� kontrol� Europejskiego Banku Centralnego (w 12 r�nych drukarniach) i maj� jednolity wygl�d we wszystkich pa�stwach strefy euro.Monety s� produkowane przez mennice poszczeg�lnych pa�stw. Monety maj� jednakowy kszta�t, jednakowy materia� i jednakowy wygl�d awersu (wsp�lna strona).* Na awersach od 1 do 5 cent�w przedstawiono Europ� Zachodni� na mapie �wiata. Zaznaczono wszystkie kraje Europy, r�wnie� te, kt�re nie nale�� do Unii.* Na pierwszej wersji awers�w monet od 10 do 50 cent�w przedstawiono 15 poszczeg�lnych pa�stw cz�onkowskich UE w pewnej odleg�o�ci od siebie, w tym nie nale��cych do strefy euro: Danii, Szwecji i Wielkiej Brytanii.* Na pierwszej wersji awers�w monet o warto�ci 1 i 2 euro, kraje UE-15 z��czone s� w jedn� ca�o��, co odzwierciedla dewiz� Jedno�ci w r�norodno�ci.* Od 2007 roku wprowadzano nowe monety. Monety od 10 cent�w do 2 euro s� z awersem przedstawiaj�cym bez granic wi�ksz� cz�� Europy, zachowuj�c awersy monet od 1 do 5 cent�w, na kt�rych pod lup� wida�, �e nowe kraje cz�onkowskie nie s� cz�ci� zaznaczonego obszaru.Rewersy (strona narodowa) natomiast s� inne w ka�dym z pa�stw, kt�re decyduj� jakie symbole s� tam zamieszczone (przy czym monety euro bez wzgl�du na stron� narodow� s� prawnym �rodkiem p�atniczym na terenie ca�ej strefy euro. Oznacza to, �e sklepy czy banki na terenie danego kraju nie maj� prawa do odmowy przyj�cia monet wybitych w innych krajach). Istniej� tak�e srebrne monety 10 �, kt�re s� wprawdzie prawnym �rodkiem p�atniczym, ale ze wzgl�du na ich warto�� kolekcjonersk� raczej nie s� spotykane w sklepach.Dystrybucj� banknot�w i monet zajmuj� si� poszczeg�lne banki centralne pa�stw strefy euro pod �cis�� kontrol� Europejskiego Banku Centralnego.Pojawiaj�ce si� natomiast na rynku numizmatycznym tzw. "pr�bne monety euro" z Danii, Szwecji, Wielkiej Brytanii, Polski (istniej� nawet dwa warianty � bite na S�owacji na zlecenie polskich kupc�w numizmatycznych oraz w Wielkiej Brytanii na zlecenie firmy zagranicznej) i innych kraj�w wst�puj�cych do Unii Europejskiej s� produktem prywatnym, od kt�rych banki emisyjne (w tym Narodowy Bank Polski) zdecydowanie si� odcinaj�; nie przeszkadza to jednak w handlu tymi monetami po dosy� wyg�rowanych cenach. Istniej� nawet "pr�bne monety euro" ze Szwajcarii, kt�ra do Unii nie nale�y, a nawet Szkocji i Padanii.Euro jest te� oficjaln� walut� w Czarnog�rze i Kosowie. Zale�ny od euro jest tak�e kurs marki transferowej, oficjalnej waluty Bo�ni i Hercegowiny (sta�y przelicznik 1 EUR = 1,95583 MK).Pocz�wszy od 2007 roku, euro sta�o si� oficjalnym �rodkiem p�atniczym w S�owenii, w 2008 na Cyprze i Malcie, a w 2009 na S�owacji. Litwa oraz Estonia planuj� wprowadzi� europejsk� walut� w 2013 r., a pozosta�e kraje UE najwcze�niej w 2014 r.Euro jest r�wnie� �rodkiem p�atniczym w wi�kszo�ci terytori�w zamorskich Francji, mi�dzy innymi: w po�o�onym przy kanadyjskim wybrze�u St-Pierre-et-Miquelon w Ameryce P�nocnej, oraz Gujanie Francuskiej w Ameryce Po�udniowej. Euro nie u�ywaj� natomiast francuskie terytoria zale�ne na Oceanie Spokojnym.Bu�garia ma znaczne problemy z inflacj�, dlatego te� jak dot�d przyj�cie nowej waluty by�o niemo�liwe. Specjali�ci licz� na wprowadzenie Euro najwcze�niej w 2012 roku [13]. Rumunia jest krajem cz�onkowskim od 2007 roku i podobnie jak Bu�garia ma problemy ze stop� inflacji. Rumu�ski Bank Krajowy obra� sobie jako punkt docelowy okres mi�dzy 2012 i 2014 [14].Szwedzi odrzucili 14 wrze�nia 2003 roku w referendum wprowadzenie euro. Poniewa� Szwecja zobowi�za�a si� w Porozumieniu Akcesyjnym, �e warunkiem do wprowadzenia waluty jest spe�nienie kryteri�w konwergencji, przyj�cie nowej waluty zosta�o utrudnione przez nieprzyst�pienie do mechanizmu zmiany kursu [15]. Kolejne referendum odb�dzie si� dopiero oko�o 2013, jednak�e mno�� si� g�osy, aby jeszcze przed tym terminem podj�� si� rozpatrzenia tego aspektu [16]. W zwi�zku z kryzysem finansowym na jesie� 2008 rozgorza�y dyskusje. Rz�d szwedzki upiera si� przy terminie 2012, jednak�e Minister Finans�w otwarcie wyrazi� swoje wsparcie dla wprowadzenia[17].Dania jest pa�stwem Unii, zwolnionym na mocy Traktatu z Maastricht z obowi�zku wprowadzenia u siebie waluty euro. W roku 2000 odby�o si� dodatkowo referendum, w kt�rym 53,2% spo�ecze�stwa du�skiego odrzuci�o pomys� wprowadzenia euro. Kolejne referendum planowane jest w 2010 roku.Pierwotnie Czesi chcieli wprowadzi� euro w 2010 roku. Rz�d liczy na wprowadzenie w 2012 lub 2013 [18] jednak�e pi�trz� si� g�osy, aby z powod�w gospodarczych wsp�ln� walut� wprowadzi� w p�niejszym terminie. Prezes Krajowego Banku Czeskiej Republiki Zden�k T�ma w jednym z wywiad�w wspomnia� rok 2019 jak termin wprowadzenia Euro [19] [20]. Jednak�e fakt du�ych waha� kursu korony czeskiej w stosunku do euro, a tak�e ch�� wprowadzenia euro u wszystkich czterech s�siad�w w okresie do 2012 roku przemawiaj� za szybkim wprowadzeniem w Czechach nowej waluty ju� pierwszego stycznia 2012. W przeci�gu 2009 roku powinien zosta� opracowany plan wprowadzenia euro, a 1 listopada 2009 rz�d ma poda� ostateczny termin wprowadzenia waluty [21].W�gry chcia�y mie� euro ju� w 2010 roku, jednak�e z powodu ci�g�ego wysokiego deficytu krajowego cel ten okaza� si� nieosi�galny. Obecnie W�gry w zwi�zku z nowym zad�u�eniem w wysoko�ci 10% PKB maj� najwy�sze zad�u�enie w�r�d wszystkich kraj�w Wsp�lnoty. Wej�cie W�gier do Strefy Euro szacuje si� na okres 2013-2016 [22].
[ Pobierz całość w formacie PDF ]